Mundarija: Dorivor o'simliklar biologiyasi va ekologiyasi fanining maqsad va vazifalari Dorivor o'simliklar bioekologiyasini o'rganishning asosiy usullari

Yaylov zonasi dorivor osimliklari
Kop yillik, kop sonli poyali, tik osuvchi, shoxlangan, yulduzsimon momiq tuklar bilan qoplangan, balandligi 30-50 sm. Barglari keng tuxumsimon, ostki barglari bandli yuqoridagilari qisqa bandli, yuza va ostki qismlari ham yulduzsimon tuklar bilan qoplangan. Gullari yuqoridagi gul barglarini qoltigida 2-6 tadan joylashgan. Kosachasi 12-14 mm uzunlikda, qalin yulduzli tuklar bilan qoplangan, qobirgali, 0,5-2 mm uzunlikdagi kalta tikansimon tishchali, tojibarglari pushti-kok rangda. Iyun-iyul oylarida gullab, iyul-avgust oylarida uruglari yetiladi. Tog oldi yaylovlarida asosiy landshaft osimligi sifatida osadi. Samarqand, Surxandaryo, viloyatlarining garbiy qismlarida tarqalgan.
Gullari oz miqdorda choy bilan aralashtirilib shamollashda qabol qilinadi.
Orikarcha (Junipyerus turkestanica) sarvdoshlar oilasidan, boyi 1218 m ga yetadigan ikki uyli (changchi va urugchisi boshqa-boshqa osimlik) daraxt, bazilarining boyi 2 m dan oshmaydi. Tanasi qongir postloq bilan qoplangan. Syershox, shox-shabbasi enli, qalin shoxchalari yuqoriga qaragan. Barglarining uzunligi 2 mm, och kok rangli, tuxumsimon, uchi otkir. Orikarcha may oyida gullaydi. Mevasi iyun-iyul oylarida pishadi. Mevasining uzunligi 1,01,5 sm, eni 0,81,0 sm bolib, syersuv, qand moddasiga boydir. Uning ustki tomoni yaltiroq, qoramtir-kokish rangli parda bilan oralgan. Orikarcha tog mintaqasida ham uchraydi. U asosan subalp osimligidir. U 300500 yilgacha yashaydi. Orikarchani kishilar juda qadrlaydilar, chunki u suvni tuproqda uzoq vaqt saqlaydi, qorlarni tez yerib ketishiga yol qoymaydi. Uning barglari, novdachalari yerigan qor suvini yyerga singishiga yordam byeradi. Natijada tuproq yeroziyasi sodir bolmaydi. Bizning boloqlarimiz ana shu suvlar evaziga doimo suv olib turadi. Uning yosh novdalarida 0,730,87 % efir moyi ham boladi. Xalq tabobatida yuqori nafas yollari kasalliklarini davolashda foydalaniladi.
Yyerqonoq (Polygonum nitens V. Petr.) torondoshlar oilasidan, boyi 2565 sm ga yetadigan kop yillik osimlik. Poyasi tik, bazan asosidan yotib osuvchi, ildizining yogonligi 12 sm, koramtir-kulrang, kop tomirli, ildiz bogzida eski barglarning qoldigi kop boladi. Barglari tuxumsimon shaklda, ildizoldi barglarining uzunligi 8 12 sm, eni 23 sm. Poyasining asosidagi barglar kalta bandli, yuqoridagilari esa bandsiz bolib, poyasini orab turadi, ildizoldi barglari uzun bandli. Yyerqonoq iyun oyida gullaydi. Gullari och qizgish, uzunligi 23 mm bolib, asosigacha qirqilgan. Changchisi koramtir-qizil rangda bolib, gulqorgonidan chiqib turadi. Mevasi yongoqchadan iborat bolib, iyul oyida pishadi. U qoramtir-qongir rangli, uch qirrali, yaltiroq bolib, uzunligi 3 4 mm, eni 22,5 mm dan iborat. Yyerqonoq asosan subalp otloqlaridagi toshloq yyerlarda kop osadi. Uni chorva mollari uncha yaxshi yemaydi. Boshqa osimliklar bilan birga qalin osimliklar qoplamini hosil qiladi.