Mundarija: Dorivor o'simliklar biologiyasi va ekologiyasi fanining maqsad va vazifalari Dorivor o'simliklar bioekologiyasini o'rganishning asosiy usullari

Dorivor o'simliklar bioekologiyasini o'rganishning asosiy usullari.

XX asrda ekologik tadqiqot metodlarining yanada takomillashishi yangi ekologik faktorlarga, yani yoruglik davrining uzunligi, yoruglik spektrining tarkibi, tuproq eritmasining reaksiyasi, mikroelementlarning tasiri, eruvchan alyuminiy, azot va boshqalarga murojaat etishga imkon berdi. Insonning muxitga tasirining kuchayishi havoning sanoat chiqindilari, radiatsiya nurlari bilan ifloslanishini organish zaruratini keltirib chiqardi. Bu hozirda ham muhim masala bolib qolmoqda.

Osha davrda (AQSH da ekologiya sohasida alohida yonalish paydo boldi, u ham bolsa «indikator turlar haqidagi talimot», yani tuproqning (karbonatli, qumli, gipsli, shorlangan va boshqa tuproqlarning) har xil xossalarini «korsatkich-osimliklar» haqidagi talimot keng tarqaldi. Keyinchalik (1929) tuproq tarkibida malum midorda boladigan kimyoviy elementlar indikatori togrisida gap bordi. Klementsning «Rasteniya-indikatorы» (Indikator o‘simliklar, 1920), shuningdek, Uiver va Klementsning «Ekologiya rasteniy» (O‘simliklar ekologiyasi) deb nomlangan asarlari tufayli o‘simliklarning o‘sish sharoitini indikatsiyalashda (aniqlashda) tabiiy o‘simliklardan foydalanishga asoslanildi. Shuni qayd qilib otish kerakki, amerikalik olimlar ekologiyani juda keng manoda talqin etganlar va unga fitotsenologiyani ham kiritganlar. Bu kop jihatdan hozirgi chet el ekologiyasi uchun ham xosdir.
Rossiyada ekologiya oziga xos yonalishda rivojlanib bordi. 1868 yilda N.F.Levakovskiy ildizning shakliga tashqi muxitning tasiri haqida dissertatsiya yozdi, shundan song osimliklarning shakli, tuzilishi va rivojlanishiga muxit turli elementlarining tasiri haqida bir qancha ishlarni nashr qildirdi. U birinchi rus ekologi hamda eksperimental tadqiqotchisi ham edi. K.A.Timiryazyevning fiziologiyaga doyir, asosan, fotosintez ustidagi ishlari faqat fiziologiyada emas, balki ekologiyada ham muhim ahamiyatga ega boldi.
Otgan asrning oxiri va asrimizning boshlarida Rossiyadagi tuproqshunoslikka va botanikaga doir tadqiqotlar faqat fitotsenologiyaning kelib chiqishiga emas, balki P.A.Kostichev, A. A.Izmailskiy, V.V.Dokuchaevlarning osimliklar bilan tuproqning ozaro aloqasi xaqidagi ekologik goyalarining shakllanishiga ham yordam berdi. Ayniqsa V.V.Dokuchaev va xodimlarining ishlari tufayli tarixiy, hozirgi iqlim va tuproq sharoitiga bogliq holda osimliklarning tarqalishi va gruppalarga bolinishi qonuniyatlariga aniqlik kiritildi.
Akademik B.A.Keller rus ekologiyasining rivojlanishiga katta xissa qoshdi. U osimliklarni organishning ekologik metodlarini bayon etdi. Bu bilan u geobotanikaga ekologik qatorlar metodini, sistematikaga ekologik-geografik metodlarning asoslarini kiritdi. U qurgoqchilikka va shorga chidamli osimliklar ustida olib borgan tadqiqotlarida fiziologik va anatomik-morfologik metodlarga tayandi.
Keller evolyusiyaning aniq yollarini ekologik tushuntirish muximligini qunt bilan korsatdi. U ekologiyada alohida yonalish «dinamik ekologiya» ga asos soldi. Bu yonalishga kora, osimliklarning