Mumtoz musiqa haqida tushuncha

Kurs ishi mavzusining dolzarbligi.O’zbek mumtoz musiqasining sarchashmalaridan bo’lmish Shashmaqom buyuk bastakorlar, xonanda va sozandalarning ijodiy izlanishlari,yutuq va tajribalari asosida bunyodga keldi. Shu kunga qadar uning ko’hna an’analari shart-sharoitlardan qat’iy nazar, e’zozlandi, rivojlandi va boyib bordi.
An’anaviy ijrochilik zamonamizda qay darajada ko’rinish bermoqda? O’zbek milliy san’ati an’analarining davomiyligini ta’minlash, uning tub mohiyati negizi va ma’naviy qiymatini to’la ma’noda yoritish bitiruv malakaviy ishimizning asosiy maqsadidir. Aynan mana shu maqsad mavzuning bugungi kundagi dolzar jihatlarini ham bitiruv ishida namoyon etadi. Shiddat bilan rivojlanib borayotgan san’at bugun o’zining to’g’ri va aniq yo’liga ega desak xato bo’ladi. O’zbek mumtoz san’atining bugungi ijrochiligini o’rganish faqat musiqashunoslarga emas, balki umuman musiqa madaniyati fani o’qituvchilari uchun ham taaluqlidir va ularning yechimini izlash ilmiy ishning dolzarblaigini ma’lum ma’noda isbotlaydi.
Kurs ishi mavzusining maqsad va vazifalari. Avvalo, o’zbek musiqa merosi asosan ikki keng qamrovli qatlamdan tashkil topganligini eslatish lozim. Birinchi qatlam-xalq musiqiy ijodiyoti yoki boshqacha qilib aytganda “musiqali folklor”, ikkinchisi- kasbiy, jumladan bastakorlik ijodiyoti mahsulidir.
Bunday ilmiy-nazariy taqsimotdan kelib chiqilgan taqdirda qo’shiq to’laligicha merosning ilk qatlamiga, ashula janrining esa ayrim sodda namunalari musiqiy folklorda, aksariyat qismi, ya’ni shaklan rivojlangan, murakkabroq namunalari- bastakorlik ijodiyotiga mansub. To’g’ri, hozirgi zamon musiqaviy hayotimizni nazarda tutsak, qo’shiqning o’rni va mohiyati ashulachilikka nisbatan ancha kattaroq. U XX asr bastakorlik hamda, kompozitorlik san’ati shuningdek havaskorlik, estrada kabi yangi yo’nalishlarda o’z rivojini topgan.
Shularni hisobga olgan holda ustoz-shogird an’analari, maqom ijrochiligining barcha jarayonlarini qamrab olishga da’vo qilmasdan, mazkur malakaviy bitiruv ishida qo’yilgan maqsadga muvofiq faqatgina an’anaviy yo’nalish bilan chegaralanishni ma’qul ko’rdim. Shunga binoan, bugubgi kunda ustoz-shogird an’analarining davomiyligi qay darajada hamda ustozlar ijrosi shogirdlar ijodida qaysi uslubiyatlarga amal qilingan holda talqin qilinmoqda.
Qo’shiq, ashula, maqom yo’nalishidagi ijrolarni ustoz san’arkorlar ijodida kuzatish , san’atning bu yo’nalishini tinglovchi yoshlar oldidagi vazifasi nimadan iborat ekanligini aniqlash, taxlil qilish va shunga xos fik-mulohazalarni bayon etish ishning asosiy vazifasi shaklida taqdim etiladi.