Muhandislik grafikasi va kompyuterda loyihalash

Oddiylik, grafik bajarilish nuqtai nazariyadan, grafik operasiyalar ketma-ketligi ko’rinishida bir xillik amal qilishi;
Aniqlik - chizmada bajarilayotgan grafik operasiyalar yetarli darajada aniq yechimlarni berishi kerak.


Chizma geometriya fani.
Chizma geometriya, geometriyaning bir bo’limi bo’lib, unda fazoviy shakllar va originallarni tekislikda tasvirlash(chizmalar) yordamida o’rganiladi. Chizma geometriya fani chizmalarni o’qish va hosil qilish usullari, shuningdek, chizmalarda originalga bog’lik bo’lgan geometrik masalalarni yechish usullarini o’rganadigan fandir.
Xalq xo’jaligida qo’llanilayotgan yangidan yangi texnikalar va progressiv texnologiyalar chizma geometriya kursiga yangi masalalar va usullar qo’shishni taqozo qiladi. Masalan, oxirgi yillarda texnikada ( avia-, avtomobilsozlik, arxitektura va hokazolar ) murakkab sirtlar qo’llanila boshladiki, bu jarayon sirtlarni konstruksiyalashning geometrik usullarini rivojlantirishga olib keldi.
Zamonaviy chizma geometriya kursiga ba’zi o’ziga xos usul va tushunchalar kiritilganki, ular quyida ko’rib chiqiladi.


Proyeksiyalash uslubi.
Chizmada originalning nuqtalarini tasvirlash uchun proyeksiyalash operasiyasi qo’llaniladi. A nuqtaning tasviri hosil bo’ladigan H tekislik proyeksiyalar tekisligi deb ataladi(kartinalar tekisligi, chizma tekisligi deb ham yuritiladi). Proyeksiyalash operasiyasi shundan iboratki, A nuqtadan proyeksiyalovchi deb ataluvchi to’g’ri chiziq o’tkaziladi.
Proyeksiyalovchi to’g’ri chiziq bilan H tekislikning uchrashuv nuqtasi A^′ (1- rasm) A nuqtaning H tekislikdagi proyeksiyasi deyiladi. Proyeksiyalash uslubi bilan qurilgan chizmalar proyeksion chizma deb ataladi.
Fazoda proyeksiyalovchi to’g’ri chiziqni aniqlash uchun hamma proyeksiyalovchi to’g’ri chiziqlar o’tadigan S nuqtani belgilaymiz (1-rasm). S nuqta proyeksiyalash markazi deb ataladi. Bu holda operasiya markaziy proyeksiyalash, uning natijasi A^′ = (SA) ∩ H, markaziy proyeksiya deyiladi.

1- rasm.
Proyeksiyalovchi to’g’ri chiziqni aniqlashning boshqa usuli – proyeksiyalash yo’nalishi deb ataluvchi H ga parallel bo’lmagan S bilan berilishi. Proyeksiyalovchi to’g’ri chiziqlar S ga parallel qilib quriladi. Operasiya parallel proyeksiyalash deb ataladi. Mos ravishda proyeksiya ham parallel proyeksiya deyiladi(masalan, V^' nukta(1 - rasm)).
Parallel proyeksiyalashda proyeksiyalovchi to’g’ri chiziqlar proyeksiyalar tekisligiga nisbatan qandaydir φ burchak ostida bo’ladi. Agar φ  90⁰ bo’lsa, proyeksiyalash qiyshiq burchakli deb ataladi. Mos ravishda proyeksiya ham qiyshiq burchakli proyeksiya deyiladi. Agar φ = 90⁰ bo’lsa, proyeksiyalash to’g’ri burchakli (ortogonal) proyeksiyalash, proyeksiya ham to’g’ri burchakli(ortogonal) proyeksiya deyiladi.