Муаммолари республика илмий-амалий конференцияси материаллари

Tajribaviy qism: 
Qaytar sovutgich va avtomatik aralashtirgich oʻrnatilgan uch 
ogʻizli kolbaga 24 g (0,4 mol) karbamid solindi va 14,8 g, (0,1 mol) ftal angidrid, 
qoʻshib 135°C haroratda eritib olindi. Shundan soʻng, 16,1 g (0,2 mol) ammoniy 

---

283 
nitrat qoʻshildi va reaksion aralashma 220°C haroratgacha qizdirib turiladi va 
natijada, 20-30 soat vaqtdan soʻng bir jinsli och yashil suyuq massa hosil boʻldi. 
Hosil boʻlgan massaga 1.8 g mis (II) sulfat qoʻshiladi va intensiv aralashtirildi, 
reaksiya soʻngida qoramtir koʻk rangli gʻovaksimon modda xosil boʻladi. 
Hosil boʻlgan massa xona haroratiga qadar sovitiladi va chinni hovonchada 
maydalanadi, unga 50 ml (30 %) li sulfat kislota qoʻshiladi. Bu jarayonda qoramtir 
koʻk rangli gʻovaksimon massa eriydi. Erish jarayonida eritma ozroq qiziydi, shuning 
uchun erigan mahsulotga distillangan suv qoʻshilib aralashtiriladi. Bunda reaksiyaga 
kirishmay qolgan boshlangʻich mahsulotlar hamda oraliq mahsulotlar erib chiqadi. 
Hosil boʻlgan mis ftalotsianin choʻkmaga tushadi. Eritmani neytrallash uchun 500 ml 
distillangan suvdan foydalanamiz. Neytrallangan eritmani Byuxner voronkasida 
filtrlab, olingan mahsulot pechda 80°C haroratda quritiladi. Olingan mahsulot 17 g ni 
tashkil qildi. 
Natija va ularning muhokamasi: 
1-Rasm.
Reaksiyaga kirishgan ftalotsian tarkibini IQ-spektri. 
Reaksiya 
natijasida 
olingan 
moddaning 
IQ-spektr 
“IR Tracer-100” 
(SHIMADZU CORP., Yaponya, 2017) analizlari tahlilidan kelib chiqib 3059.10 sm
-1
sohada (-CH
2
-) bogʻlari, 1689 sm
-1
sohada (R’C=CR’) bogʻlari mavjudligi, 1602 sm
-1
sohada (C=C) bogʻlar bolishi, 1467 sm
-1
sohada izoindol mavjudligi, 1257 sm
-1
sohada pirrol mavjudligi, 1215 sm
-1
tekislikda (C-H) mavjudligi, 975sm-1 sohada 
benzol halqa maavjudligi, 744sm-1 sohada ftalosian halqalari mavjud boʻlishi 
oʻrganildi.