Муҳаммад ал-хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари

 

---

72 
 
 Adabiyotlar 
1. Abduqodirov. A.A., Ishmuxammedov R., “Ta’limda innovatsion 
texnologiyalar”. -T.: 2008.
2.Aminov I.B., Eshtemirov S., Suyarov. A.M. “Maple muhitida matematik 
masalalarni yechish (uslubiy qo’llanma). Samarqand 2014.156 bet.  
3.Xodjayev B.X. Innovatsion ta’lim texnologiyalari.-T.:2015 
BORLAND C++ DASTURLASH TILI YORDAMIDA GORIZONTGA 
BURCHAK OSTIDA OTILGAN JISM HARAKATINI 
VIZUALLASHTIRISH 
S.J. Turayev
1
, L.X.Xo’jayev
1

1
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti 
Qarshi filiali  
 
 
Borland C++ builder dasturlash tili ob’ektga yo’naltirilgan visual dasturlash 
tili bo’lib Borland firmasi tomonidan ishlab chiqilgan va hozirgi kungacha 
ishlatilib kelinmoqda. Borland C++ dasturlash tilini yaxshi o’rganish uchun avvalo 
oddiy fizik jarayonlarni vizuallshtirish, matematik amallarni visuallashtirish kabi 
jarayonlar muhim ahamiyatga ega. Borland C++ dasturlash tili C va C++ 
dasturlash tillarining uzviy davomi bo’lib yuqori imkoniyatlarga ega. So’ngi 
vaqtlarda Visual Studio, Embarcadero kabi bir necha tillarni o’zida jamlagan 
android dasturlash tillari ham ishlab chiqilgan. Har qanday dasturlash tilini 
mukammal o’rganish uchun oddiylikdan boshlash va aniq bir yo’nalishda reja 
asosida natijaga erishishga intilish kerak bo’ladi. Quyida 
gorizontga 
burchak 
ostida otilgan jism harakatini o’rganishda Borland C++ dasturlash tilidan 
foydalangan holda uchish uzoqligi, ko’tarilish balandligi, uchish vaqtini 
aniqlaymiz hamda harakatni vizuallashtiramiz. Gorizontga 

burchak ostida 
0

boshlang‘ich tezlik bilan otilgan jism trayektoriyasi paraboladan iborat. 
Harakatlanish tenglamasini vertikal y  o‘qi bo‘yicha:
2
/
2
gt
t
y
y
−
=

(1) 
x
o‘qi bo‘yicha esa,
t
x
x

=
(2) 
ko‘rinishda yozish mumkin. Boshlang‘ich tezlikning vertikal va gorizontal 
o‘qlardagi proyeksiyalari mos ravishda 



sin
0
=
y
, 



cos
0
=
x
. Harakatlanish 
vaqtining 



cos
0
x
x
t
x
=
=
ga teng qiymatini (2) tenglamaga qo‘yadigan bo‘lsak, 
2
2
2
0
cos
2
x
g
x
tg
y

−

=



(3) 
tenglikka ega bo‘lamiz. (3) tenglamadan 
−
x
argument, 
−
y funksiya deb qarasak 
uning grafigi paraboladan iborat bo‘ladi.
Borland C++ dasturlash tilini ishga tushiramiz: 

---

73