Муҳаммад ал-хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари

Borland C++->File->New->Application. 
Yangi formaga komponentalar palitrasidan kerakli komponentalarni formaga 
joylashtiramiz. Standart tarkibidan label va button tugmachalarni formaga 
ketma-ket joylashtiriladi. So’ngra System tarkibidan TPaintBox formaga 
joylashtiriladi. Funksiyaga doir argumentlarni kiritishda qadam berish va otilish 
burchak kattaliklariga e’tibor berish kerak. Quydagi dastur kodlarini 
kiritganimizdan so’ng kompillyatsiya jarayonini amalga oshirishimiz mumkin. 
#
include  
#include  
#pragma hdrstop 
#include "Unit4.h" 
#pragma package(smart_init) 
#pragma resource "*.dfm" 
TForm1 *Form1; 
__fastcall TForm1::TForm1(TComponent* 
Owner) 
: TForm(Owner) 
{ 
} 
void 
__fastcall 
TForm1::Button1Click(TObject *Sender) 
{ 
double g=10,t,v0,pi=3.1415926; 
double x,x1,f,h,x2,x0,y0,fx,fy; 
Canvas->MoveTo(450,200); 
Canvas->LineTo(440,205); 
Canvas->MoveTo(450,200); 
Canvas->LineTo(440,195); 
Canvas->MoveTo(10,0); 
Canvas->LineTo(5,15); 
Canvas->MoveTo(10,0); 
Canvas->LineTo(15,15); 
Canvas->MoveTo(10,200); 
Canvas->LineTo(10,0); 
Canvas->MoveTo(450,200); 
Canvas->LineTo(10,200); 
Canvas->TextOutA(20,5,"Y"); 
Canvas->TextOutA(450,210,"X"); 
f=StrToInt(Edit1->Text); 
v0=StrToInt(Edit2->Text); 
x=v0*v0*sin(2*pi*f/180)/(2*g); 
t=2*v0*sin(pi*f/180); 
h=v0*v0*sin((pi*f/180)*sin(pi*f/180))/(2*
g); 
Label1->Caption="H= 
"+FloatToStr(h)+"m; 
t="+FloatToStr(t)+"s;
L= "+FloatToStr(x)+"m"; 
x0=10;y0=200; 
x1=0;x2=400; 
x=x1; 
while (x{ 
t=x/(v0*cos(pi*f/180)); 
fx=x0+5*x; 
fy=y0-5*(v0*sin(pi*f/180)*t-g*t*t/2); 
PaintBox1->Canvas-
>Pixels[fx][fy]=clBlue; 
x=x+0.0004; 
} 
} 
void 
__fastcall 
TForm1::Button2Click(TObject *Sender) 
{ 
double g=10,t,v0,pi=3.1415926; 
double x,x1,f,h,x2,x0,y0,fx,fy; 
f=StrToInt(Edit3->Text); 
v0=StrToInt(Edit4->Text); 
x=v0*v0*sin(2*pi*f/180)/(2*g); 
t=2*v0*sin(pi*f/180); 
h=v0*v0*sin((pi*f/180)*sin(pi*f/180))/(2*
g); 
Label2->Caption="H= 
"+FloatToStr(h)+"m; 
t="+FloatToStr(t)+"s; 
L= 
"+FloatToStr(x)+"m"; 
x0=10;y0=200; 
x1=0;x2=400; 
x=x1; 
while (x{ 
t=x/(v0*cos(pi*f/180)); 
fx=x0+5*x; 

---

74 
fy=y0-5*(v0*sin(pi*f/180)*t-g*t*t/2); 
PaintBox1->Canvas-
>Pixels[fx][fy]=clRed; 
x=x+0.0004; 
} 
} 
void 
__fastcall 
TForm1::Button3Click(TObject *Sender) 
{ 
double g=10,t,v0,pi=3.1415926; 
double x,x1,f,h,x2,x0,y0,fx,fy; 
f=StrToInt(Edit5->Text); 
v0=StrToInt(Edit6->Text); 
x=v0*v0*sin(2*pi*f/180)/(2*g); 
t=2*v0*sin(pi*f/180); 
h=v0*v0*sin((pi*f/180)*sin(pi*f/180))/(2*
g); 
Label3->Caption="H= 
"+FloatToStr(h)+"m; 
t="+FloatToStr(t)+"s;
L= "+FloatToStr(x)+"m"; 
x0=10;y0=200; 
x1=0;x2=400; 
x=x1; 
while (x{ 
t=x/(v0*cos(pi*f/180)); 
fx=x0+5*x; 
fy=y0-5*(v0*sin(pi*f/180)*t-g*t*t/2); 
PaintBox1->Canvas-
>Pixels[fx][fy]=clGreen; 
x=x+0.0004; 
} 
} 

---

75 
1-rasm. Borland C++ dasturlash tilini ishga tushiramiz
Formaga otilish burchagi va boshlang’ich tezlikning istalgan qiymatini 
kiritsak aniq natija kelib chiqishi bilan birgalikda grafik tasvirlari ham namoyon 
bo’ladi. Borland C++ dasturlash tilida gorizontga burchak ostida otilgan jism 
harakatida uchish uzoqligi, uchish vaqti, maksimal ko’tarilish balandligini 
hisoblash, harakat trayektoriyasini vizuallashtirish dasturini tuzishni amalga 
oshirdik. Bunday dasturlardan ta’lim sohasida fizika fanidan amaliy mashg’ulotlar 
jarayonida foydalanish mumkin. Borland C++ dasturlash tilida bu kabi dasturlar 
tuzish fizik jarayonlarni modellashtirish, laboratoriya ishlarini bajarishda 
ma’lumotlar tuzilmasini yaratish, multimediyali ishlanmalar tayyorlash kabi katta 
imkoniyatlar yaratadi. Informatika, fizika va matematika fanlarining fanlararo 
uzviyligini ta’minlaydi. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, dasturlash tillari orqali fizik 
jarayonlarni vizuallshtirish amaliy jihatdan yuqori natijalar berishi bilan birga 
o’quvchilarning aniq va tabiiy fanlarga bo’lgan qiziqishini oshiradi.