II.O`TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH 1.Alvaro Pakavira singari odamlar tarix sahnasida qanday rol o'ynaydilar? Ularning ishlarini oqlash mumkinmi?
2.Sherxonni qanday odam sifatida tasavvur etdingiz? Uning o'rnida Siz bo'lganingizda nima qilgan bo'lardingiz?
3.Nuna deb o'ylaysiz agar Sherxon o'zi va Humoyun o`rtasida ahdlashilgan tinchlik sulhiga Qur'onni ushlab va'da berganida, uni buzishga jur'at etardingizmi-yo'qmi?
4.Bayramxoruning Humoyunga bo'lgan sadoqat qaysi harakatlanda bo'rtibroq ko'rinadi?
III. YANGI MAVZU BAYONI. ...Humoyun barcha odamlari bilan Ganganing o'ng qirg'og'iga o't- guncha Sherxon askarlari qorasiri ko'rsatmadi Humoyun Karamnasa va Ganga orahg'idagi tepalil larni qarorgoh qilib, qo'shin.m joylashtirgandan keyingma janub'-sharqdagi ochiq sahnda birdan Sherxonning qo'shioi paydo bo'ldi. Bu orada yomg'.r fash boshlanib, daryolarda suv ko'payib ketdi. Lndi uch tomonlama daryolar halqasidan osonlikcha chiqib ketib bo'lmaydi. to'rtinchi tomonni esa yov lashkan bekitib oldi Humoyun odamlarini hayot- mamot jangiga shaylab, eng sara askarlanni, harbiy fillanni Sherxon turgan tomonga joylashnrdi va umng huiumini kutdi. Shu vaqtgacha mudom Humoyun hujumda edi. Fndi u hujum qilish navbatini Shei-xonga bergandek bo'lib, bir hafta kutdi, bir oy, bir yanm oy kutdi. Ammo Shei"xon hnium qihnadi. Chunki vaqt Sherxonning foydasiga ishlamoqda edi. Humoyun qarorgohida o'n mingdan ortiq odamlarni va ulardan ikki barobar ko'p ot- ulovni boqish uchun g'amlagan zaxiralar tugab bonnoqda. Daryolar zaxi- dan va yomg'ir fashnmg mtubatidan kasalga uchiab safdan chiqayotgan nav karlar soni esa tobora ko"pa> ib ketyapti. Atrofdan keladigan yordamning yo'kni toshqin daryolar va Sherxon qo'shini to'sib turibdi.
Sherxon ikki oy deganda ham hujumga o'tmagach. Humoyun oraga odam qo'yib: «Bizdan ne tilagi bor, aytsin», dedi. Sherxon o'tgan kuni Humoyun qarorgohiga o'z elchisini yuborib, undan Chunor qal'asini va Bixar viloyatini so'radi. Bixar hozir himoyas'z qolgan, Humoyun o'z qo'shinini Agraga olib ketgach, bu viloyatni Sherxon yana ishg'ol qinshi shubhasiz. Ammo sharqiy viloyatlarning qulfi-kaliti bo'Igan Chunorni Sherxonga jangsiz topshinshni o'ylaganda Humoyunnmg butun vujudi zirqirab ketdi. Axir bu qal'ani olguncha olti oy jang qi lb. ozmuncha talafot beripimi?
Humoyun Sherxon elchisiga aniq javob bennadi. o'ylashib kengashib undan so'ng o'z qarorini maxsus odamlar orqali ma'lum qiladigan bo'ldi. Kechagi mashvaratda ko'pehilik beklar Chunorni Sherxonga qaytarib bferishga qarshi ehiqdilar. Shuneha azob tortib qo'lga kiritgan eng muhim joylari Chunor bo"lsa-yu, uni ham Sherxonga jangsiz topsh'pb ketsalar Agraga qaysi yuz bilan qaytishadi? Odamlar ularning ustidan kulish- maydmn?
Nodonlar kulgisiga e'tibor bermasligimiz kerak. janoblar! — dedi Bayramxon. — Hozi. vaziyat bizdan qurbon talab qilmoqda. Biz mana bu daryolar sirtmog'idan eson-omon chiqib, Agraga qaytsak, u yerdagi ixti- loflar bartaraf bo'lsa. keyin Chunomi yana qaytarib oliRbimiz hech gap emas!
Humoyun Bayramxonning bu fikriga qo'shilmadi ko'pehilik beklar podshoning tarafini oldi.
B.roq hozir sharillab quyayotgan yomg'ir tagida, dovul ko'tarib ketgudek bo'layotgan chodirda uyqusizlikdan qiynalib. goh u yonboshi ga, goh bu yonboshiga ag'dardar ekan, Bayramxon bilan ertalab yana bir gaplashgisi keldi. Azon palla podshoning xirgohiga1 chaqinlgan Bayramxon eshik oldida ta'znn qilib yukundi. Humoyun unga o'ng yon.dan joy ko'rsatdi. Bayramxonmng o'siq qora soqoli va bug'doyrang yuziga tikilib:
Bugun tuni bilan uxlay olmay to'lg'onib chiqdim. - dedi. — Yomon tushlar... Siz aytgan qurbonlik... Chunor... bag'i mdan bir parcha etni yulib olib g'animga bergandek og'ir... Mabodo biz Chunorni topshirsak. Sherxon qanoat qilarmikni? Bangola bilan Gaurni iinch qo'yarmikn? Agar shu haqda bitim tuzsak, Sherxon so'zida turarmikin?
Hazratim, — dedi Bayramxon. - Agar faqirga vakolat bersangiz, Sherxonning oldida Qur'onni qo'yib so'z olmog'im mumkin. Axir u ham musulmon-ku!
Sherxon Bangolaga tegmasa mayli. Chunorni beraylik. B zdan vakil bo'lib boring.
Humoyun o'z qarorgohidag eng nufuzli ulamolardan bo'Igan va Sherxon bir vaqtlar nazr-niyozlar berib fotihasini olgan Xo'ja Husaynni Bayramxonning yoniga qo'shib elchilikka yubordi.
Tushga yaqin yomg'ir tindi-yu. bulutlar orasidan ko'm-ko'k osmon v d issiq yoz oftobi ko'rindi. Ganga hali ham uzoqlarda yog'ayotgan jala suvlanga to'lib. loyqalanib oqayotgan bo'lsa-da. yer asta-sekin quny boshladi.
Bayramxon Ganga janubidagi keng tekislik orqali Sherxonning qa- rorgohi tomon othq borar ekan. yomg'irdan keyingi havoda bo'liq o't- o'lanlar va rang-barang dala gullan qanehalik qulfttrib yashnab turganini, osmon to'la qushlar naqadar yayrab uehayotgamni ko'rdi-yu, o'zieha bir xo'rsmib qo'ydi. Hind yen yoz issiqlariga qo'shilib keladigan iliq yom- g'irlarga to'yib. hamma tirik jonni. barcha giyohlarni birvarakayiga uyg'otadigan va iuda tez rivojga kiritadigan mana shu pashkol1faslida Bayramxon uydami, bog'dami tinchgina o'ltirib kitob o'qishni va she'r yozishni qo'msaydi. Hind elining azaliy odati bejiz cmaski, yomg'ir faslida sayohatga chiqilmaydi. Chunk' odam ham. ot-ulov ham bu faslda qayoqqa qadam qo'ymasin. rivojga kirgan birorta tuik |onni yoki giyohni bo^ib oladi. Tirik jonni bosib nobud qilgan odamning haji qanday qabul bo'lsin? O'n minglab qo'shin bilan harbiy yurr.hga chiqqan sarkardalarning shunday faslda uruMi boshlashini qanday baholash mumkin? Sherxon ham ko'p kitob o'qigan bilimli odam Bayramxon unga tug'ilib o'sgan mamiakatinng pashkol fasliga oid udumlarini albatta eslatadi. hozir urushadigan payt emaslig.ni. sulh ruzishi kerakligun boshqa dalillar bilan ham isbot etadi...
