Moylar va maxsus

1.4. Moylarni fenol bilan selektiv tozalash
Fenol 
moylardan 
smolasimon 
polisiklik 
va 
qisman 
oltingugurtli birikmalarni yaxshi ajratib oladi. 
Fenolning
15

---

selektivligi 
fufurolnikiga 
q araganda 
a n c h a
past, 
lekin 
eritu v ch a n lik qobiliyati yuqori. F en o ln in g kam chiliklariga un i 
sm o la hosil qilishi, zaharliligi, suvda yaxshi eruvchanligi, yuqori 
h a ro ra td a erishi va a p p a ra tu ra la rn i korroziyaga uchratishidir.
D istillyat va q o ld iq m oy fraksiyalarini fenol b ilan tozalab 
o lin g an rafin atlarn in g sifati jad v ald a keltirilgan.
3-jadval
D istillyat va qoldiq moy fraksiyalarini fenol bilan tozalab
olingan rafinatlarning sifati
K o‘rsatkich-
lari
Fr. 350-420 °C
Fr. 420-500 °C
D easí 
(500 ( 
yuc
altizat 
*C dan 
orí
X om -
ashyo
Rafinat
X om -
ashyo
Rafinat
X om -
ashyo
Rafinat
Zichlik,
R420
0,881
0,850
0,914
0,870
0,901
0,889
Qovushqoqli 
k, 
m m 2/s , 
50°C da
12,3
11,3
40,0
34,0
—
—
100 °C da
—
—
—
6,7
23,3
19,7
Q aynash 
harorati, °C
21
26
35
—
44
—
T o zalash i kerak b o 'lg a n m oy fraksiyasi nasos N —1 bilan 
issiqlik alm ashuvchi ap p a ratg a (T —1) va p a r bilan isitiladigan 
ap p a ratg a (T —2) berilib isitilib ab so rb er K —1 ni yüqori qism iga 
beriladi. 
A bsorbem ing pastki qism iga suv pari va fenol 
aralash m asi beriladi. F en o l parlari m oyda u shlanib q o lad i, suv 
p arlari 
esa sovutgichda 
(X —8) 
k o n d en sirlan g an d an
so ‘ng 
kanalizatsiyaga ta sh la b yuboriladi. A bsorbem ing tag id an m oy 
nasos N —2 y o rd a m id a sovutgich orqali o ‘tkazilib ekstraksiya 
k o lonnasi 
(K —2) 
ni 
o ‘rta 
qism iga 
beriladi. 
Ekstraksiya 
k o lo n n asin i yuqori tarelkasiga erígan plav (m assa) tu sh a d i, 
pastki qism tarelk ag a esa fenolli suv tu sh ad i. F enolli suv 
e k stra k td a n ikkilam chi rafin atn i ajratib oladi.

---

2 -ra sm . M oylarni fenol bilan selektiv tozalash qurilm asini
te x n o lo g ik ch izm asi:
I—m oylar fraksiyasi, II —fenol, I I I —rafm at, IV—ekstrakt,
V—p ar, VI—oqava suv.
E rituvchini rafm at eritm asid an regeneratsiya qilish ikki 
b o sq ich d a olib boriladi. R afm at e rítn ia k o lo n n a K—2 ni yuqori 
qism idan o lin ib nasos N —3 bilan isitgichga beriladi (T —4) va 
p ec h P—1 d a qizdirilib k o lo n n a K —3 ga tushiriladi. Bu 
k o lo n n ad a fenolning asosiy qism i parlan ad i. K olonna K—3 
pastki q ism idan rafm at eritm asi k o lo n n a K—4 ga oqib o ‘tadi. Bu 
ko lo n n ad a fenol qoldiqlari suv p ari h aydaladi. K olonna K —4 ni 
pastki qism idan rafm at nasos N —4 y o rd am id a isitgich T —4 
sovutgich X —4 lar orqali ch iq arib yuboriladi.
E kstrakt eritm asi eritu v ch id an uch bosqichda ajratiladi. 
E kstrakt eritm asi k o lo n n a K—2 ni pastki q ism id an nasos N —5 
y o rd am id a olinadi. E ritm an in g b ir qism i y an a k o lo n n a K—2 ga 
u n i pastki qism i h aro ratin i pasaytirish u c h u n sovutgich X—3 
orqali qaytarib beriladi. S h u n d a n so ‘ng ikkilam chi rafinat ajratib 
olin adi. E kstrakt eritm an i ikkinchi qism i isitgich (T —5) orqali 
o 'tk a zilib k o lo n n a K —5 ga boriladi. B u k o lo n n ad a suv p a rla n
fenol suv — o zeo tro p i shaklida h a v d a t^ o iin a d i. K -5 kolonnani 
pastki qism ini h aro rati (T —6) qaytgilh " y o rd q |t2 < ^ A ^ rp p fy o rd a
, 7

---

ushlab turiladi. 
Ekstrakt eritm a kolonnadan nasos N —7 
yordamida pech P —3 orqali kolonna K—6 ga beriladi. Bu 
kolonnada quruq fenolning asosiy qismi haydaladi. K olonna K— 
6 ning pastki qismi harorati, pastki qismdagi m ahsulotning pech 
P—2 orqali sirkulyatsiya qilinib bir meyorda ushlab turiladi.
Kolonna K—6 ning pastki qismidan tarkibida ozgina fenol 
boMgan ekstrakt suv parí yordamida parlatiladi.
K olonnalar K—3 va K—6 dan quruq fenol parlari chiqarib 
olinadi, kondensirlanadi, isitgichlar T—1, T—5 va sovutgich X—1 
larda sovutiladi va quruq fenol rezervualar E—1 ga tushadi. E—1 
dan fenol nasos N —6 bilan isitgich T—3 orqali o'tkazilib 
kolonna K—2 ga beriladi. Kolonna K—4 va K—3 lam ing yuqori 
qismidan fenol va suv parlari chiqariladi. U lar sovutgich X—6 da 
kondensirlanib, E—2 da yig'iladi. U yerdan nasos N —2 bilan 
K—5 kolonnasini o ‘rta qismiga beriladi. Kondensirlanmay 
qolgan parlar E—2 dan va azeotrop aralashma kolonna K—5 dan 
sovutgich X—5 ga tushadi, kondensirlanadi va fenolli suv bo‘lib 
kolonna K—2 pastki qismiga beriladi. Oqimning boshqa qismi 
absorber K— 1 ga tushadi. Bu kolonnada fenol ushlab qolinadi.
K—3, K—4, K—7 kolonnalar fenol bilan sug‘oriladi, K—5 
esa fenolli suv bilan.
Qurilmaning yillik quw ati 210.000 T qoldiq xomashyoda va 
240.000 t distillyat xomashyoda. Demak, deparafinlash qurilma- 
sining mahsuldorligi ko‘p qoldiq xomashyoga qaraganda distillyat 
xomashyoda 25—30 %. Filtirlash tezligi esa 25—40 % ortiq.
4-jadval