d) qattiq uglevodorodlaming eruvchanligi harorat ortishi
bilan ko‘payadi.
Deparafinlash jarayonida ishlatiladigan erituvchi quyidagi
talablarga javob berish kerak:
Erituvchi jarayonning haroratida xomashyodagi suyuq
uglevodorodlami eritib qattiq uglevodorodlami eritmasligi kerak.
Deparafinlash haroratining oxirgi nuqtasi bilan moyni
qotish haroratlari oralig‘idagi minimal farqni ta ’minlashi
kerak
va qattiq uglevodorodlami yirik kristallarini hosil qilishi kerak.
Ko‘rsatilgan haroratlar oralig‘idagi farqni «Deparafmlashning
harorat effekti» deyiladi.
Erituvchining qaynash harorati ju d a yuqori va juda past
boim asligi kerak.
Erituvchining qotish harorati past b o iish i kerak, chunki
deparafinlash haroratida kristallanib qolib filtrlarni berkitib
qo‘ymasin.
Korroziyaga agressiv boim asligi kerak.
Sanitariya norm alariga
javob berishi kerak, arzon, topish
mumkin bo‘lgan b o iish i kerak.
Deparafinlash jarayoni moy ishlab chiqarishda murakkab,
ko‘p m ehnat talab qiladigan va qim mat b o iib uni effektivligi
suspenziyani filtrlash tezligiga bogiiq. Bu esa o ‘z navbatida
qattiq uglevodorodlaming kristallari
struktura bilan b o g iiq
(xomashyoni erituvchi bilan sovutganda tushadigan) b o iib
ularning o ich am larin i katta yoki kichikligi qattiq fazani suyuq
fazadan ajratish tezligini belgilaydi.
Qattiq uglevodorodlaming kristallanish i to ‘yingan eritmadan
kristallarning «shakli» ajralib chiqishi bilan boshlanadi. Eritmani
sovitish
davom
ettirilganda
kristallanish
paydo
bo iish i
kristallanish markazlarida boradi. Kristalanish
jarayonida yirik
kristallami olish uchun «shakl»lar soni kam b o iish i kerak,
chunki kristallanish markazlarda boradi.
Shakl markazlari ko‘p b o is a mayda kristallangan stm ktura
hosil b o iad i. E ritm adan qattiq fazani kristallanish markazlarida
ajralish tezligi
1.1.
Andreyev tenglamasi
bilan aniqlanishi
mumkin.
a i
т
bu yerda,
dx
------ vaqt birligida kristallangan modda miqdori.
dt
D — to ‘yingan eritmadagi uglevodorod molekulyasining
diíTuziya koeffitsiyenti.
T
— differensiyalanish yo iin in g o ‘rtacha uzunligi.
S — ajralib chiqqan qattiq fazaning yuzasi.
X — to ‘yingan eritm aning konsentratsiyasi.
x 1 — ilk hosil bo‘lgan kristallar eruvchanligi.
Diffuziya koeffitsiyenti
D.Eynshteyn tenglamasi
bilan
hisoblanadi.
D = R T
I
(2)
N
6
Пгп
bu yerda,
R — Gazni universal o‘zgarmas ko‘rsatkichi.
N — Avagadro soni.
T — Kristallanishning absolyut harorati.
P —
M uhitni dinam ik qovushqoqligi.
г — qattiq uglevodorod molekulyasining o‘rtacha radiusi.
D ning qiymatlarini (1) tenglamaga qo‘yilsa
r = j L . Æ
:
6IJN гпб
Bundan ko‘rinib
turibdiki, qattiq fazani eritmasdan ajratib
hosil
b o iish i
muhitni
qovushqoqligiga,
difTuziyalanishni
o'rtacha yo‘liga, qattiq uglevodorodni molekulyasining o ‘rtacha
radiusiga va eritmani konsentrasiyasini ayirmasiga, ajralib
chiqqan qattiq fazani shu T haroratidagi eruvchanligiga
bogiiqdir.
27