Morfologiya samdaqi akademik litseyi

Vositali 
to’ldiruvchi 
Daftarga 
yozmoq 
 
Payt otlariga 
 
qachon? 
Payt holi 
Yozga tomon 
boramiz. 
O’rin-joy otlariga 
 
 
qayerga? 
O’rin holi 
Mahallaga 
boraylik. 

---

MORFOLOGIYA SAMDAQI AKADEMIK LITSEYI 
19 
O`rin-payt -da 
Shaxs va narsa-
predmetni ifoda-
lovchi so’zlarga 
kimda? 
nimada?  
Vositali 
to’ldiruvchi 
So’mkada 
olib bordik 
 
Payt otlariga 
 
qachon? 
Payt holi 
Abedda 
gaplashamiz. 
O’rin-joy otlariga 
 
qayerda? 
O’rin holi 
Ko’chada 
uchratdim. 
Chiqish -dan 
Shaxs va narsa-
predmetni ifoda-
lovchi so’zlarga 
kimdan? 
nimadan?  
Vositali 
to’ldiruvchi 
Nondan 
olmoq 
 
Payt otlariga 
 
qachon? 
Payt holi 
Ertalabdan 
chaqirmoq 
O’rin-joy otlariga 
 
qayerdan? 
O’rin holi 
Bozordan 
oldim. 
Ba’zan 
Nima uchun? 
Sabab holi 
Qo`rqanidan 
yig`lamoq 
 
Ismlarni kesimga xoslovchi shakllar (bog’lamalar). Kesim ega bilan shaxs va 
sonda moslashadi. Ism orqali ifodalangan kesimlar shaxs sonni bildiruvchi -man,- san,- 
dir, -miz, -siz, -lari  qo`shimchalari,
emas, ekan, emish, bo`lmoq, sanalmoq, hisoblamoq bog`lamalari vositasida ega 
bilan moslashadi. Demak, -man, -san, -dir, -miz, -siz, -lari qo`shimchalari , emas, ekan, 
emish, bo`lmoq, sanalmoq, hisoblanmoq bog`lamalari ismlarni kesimga xoslovchi 
shakllardir. Masalan: Men o`qituvchiman. Siz ulug` odam bo`lasiz. Men Vrach bo`laman.
Siz dushmansiz. U boy edi. (12-ilova) 
 
birlik 
Kishilik 
olmoshlari 
Bog’lamalar Ko’plik 
Kishilik 
olmoshlari 
Bog’lamalar 
I 
Men 
-man 
I 
Biz 
-miz 
II 
Sen 
-san 
II 
Siz 
-siz 
III 
U 
-dir 
III 
Ular 
lari 
 
Harakat nomi bilan ifodalangan kesim tarkibida darkor, kerak, lozim, shart. 
so`zlari bo`lganda kesimni ega bilan moslashtiruvchi qo`shimchalar harakat nomiga 
qo`shiladi:
Men borishim kerak. Bolalar tez qaytishi shart. 
 
 
 
 

---

MORFOLOGIYA SAMDAQI AKADEMIK LITSEYI 
20 
1. Qaysi qatordagi so’zlar faqat ot 
turkumiga mansub?
A) kelma, o’qima, tugma
B) gazlama, childirma, ko’rsatma
C) yasama, qaynatma, to’qima
D) yigirma, sekinlama, surma
2. Qaysi gapda so’z takroridan ko’plik 
ma’nosi anglashiladi?
A) Bozordan nima-nima olding
B) -Tur, tur, ketamiz,-dedi akasi
C) U tez-tez gapirdi
D ) Bo’l, bo’l, rais chaqiryapti
3. Otlarning gapda bajaradigan vazifalari 
to’g’ri ko’rsatilgan javobni toping
A) Undalma bo’lib keladi
B) Bosh bo’lak vazifasini bajaradi
C) Ikkinchi darajali bo’lak bo’lib keladi
D) A, B, C 
4. Iste`dodli shoirlar: Suvon Soqiy, 
Ismoil To’xtamishev, Rustam Musurmon,
Sharofat Ashurova, Rustam Ochil va 
boshqa ijodkorlar yangi-yangi she`rlari 
bilan 
kitobxonlar 
qalbiga 
kirib 
bormoqdalar. Gapda nechta shaxs oti 
ishtirok etgan ?
A) 5ta shaxs oti B) 3ta shaxs oti
C) 4 ta shaxs oti D) 8ta shaxs oti 
5. Berilgan shaxs otlarining qay biri
mansab otlari hisoblanadi? 1) xo’ja;
2) bek; 3) direktor; 4) aka; 5) tog’a
6) hisobchi; 7) qaynana; 8) rais.
A) 1, 2, 3, 6, 8 B )3,6,8
C) 1,2, 3,6,7,8 D) barchasi
6. Otga xos eng to’g’ri hukm qaysi 
qatorda to’g’ri berilgan ?
A) Ega vazifasida keladi
B) Kesim vazifasida keladi
C) To’ldiruvchi vazifasida keladi
D) Barcha gap bo’lagi vazifasida kela 
oladi
7. Qaysi qatorda antonym otlar mavjud
A) keldi-ketdi. B) savol-javob
C) oq-qora D) o’y-xayol
8. Atoqli ot asosida paydo bo’lgan turdosh 
otlar qatorini toping? 
A) asal, rayhon, arslon, muhabbat
B) anor, lola, to’qson, shirin 
C) yetmish, bultur, turdi, ra’no 
D) rentgen, xosiyatxon, michurinchilar, 
amper 
9. Sifat turkumiga oid so’zlar asosida 
paydo bo’lgan atoqli otlar qatorini 
ko’rsating? 
A) Toshkent, Samarqand, Farg’ona
B) Amudaryo, Quyi Chirchiq, Zarafshon
C) Ra’no, Muhabbat, Mamlakat
D) rentgen, bo’ston, xosiyatxon, amper. 
10. Faqat turdosh otlar asosida paydo 
bo’lgan atoqli otlar qatorini toping?
A)Ergash, Lobar, Gulchehra, 
To’xtamurod
B) Juma, Bahri, Rayhon, Nilufar,
C) Ulug’, Suluv, Dilbar, Go’zal
D) Ortiq, Quvonch, Xursand, Vali. 
11. Otlarning ma’no turlaridan qaysi biri 
nima so’rog’i bilan birga qayer so’rog’iga
ham javob bo’ladi? 
A) Faoliyat-jarayon otlari
B) narsa otlari C) o’rin joy otlari
D) shaxs otlari
12. Ko’plik qo’shimchasini olmaydigan 
so’zlar qatorini belgilang? 

---

MORFOLOGIYA SAMDAQI AKADEMIK LITSEYI 
21 
A) siz, kitob, qalam
B) safar, oqshom, u, olim.
C) quvonch, men, sen
D) kun, baliq, ishchi, kiyim. 
13. -lar qo’shimchasi taxmin ma`nosini 
anglatgan gapni toping? 
A) oyimlar ancha kech qaytdilar.
B) Karimlar uylariga endi ketishdi.
C) oyoqlarim zirqirab og’riyapti.
D) Qishloqqa ham o’n chaqirimlar bor. 
14. Ko’plik shakli hurmat manosini 
ifodalaganda, 
ko’plik 
va 
egalik 
qo’shimchasi qanday o’rinlashadi? 
A) ko’plik qoshimchasi hurmat ma`nosini 
ifodalaganda, qaysi shaxsdagi egalik
qo’shimchasi bilan qo’lanishiga ko’ra 
undan oldin yoki keyin kelishi mumkun. 
B) ko’plik qo’shimchasi hurmat manosini 
ifodalaganda, egalik qo’shimchasining 
qo’llanish qo’llanmasligi ahamiyatga ega 
emas.
C) hurmat manosini ifodalagan ko’plik 
shakli hamma vaqt egalik qo’shim-
chasidan oldin keladi.
D) hurmat manosini ifodalagan ko’plik 
shakli hamma vaqt egalik qo’shim-
chasidan keyin keladi. 
15. Hammasi faqat birlikda qo’llanadigan 
otlar qatorini toping ? 
A) baxt, ko’z, kitob
B) asal, daftar, go’zallik 
C) quyosh sut neft D) ozodlik bola qo’l
16. Quyidagi gapda –lar qo’shimchasi 
qanday manoni anglatgan? O’rikning erta
pishar navi may oylarining oxirida 
pishadi,
A) Kuchaytirish, ta`kid ma`nosini
B) sof ko’plik ma`nosini
C) taxmin, chama ma`nosini
D) tur ma`nosini. 
17. Kichraytirish va erkalash otlari qaysi 
qatorda qo’llangan?
A) ko’chagacha, oyog’igacha, mar-
kazgacha
B) dadamlar, tog’amlar, ammamlar
C) o’rdakcha, qizaloq, baliqcha
D) osmondagi qirdagi qishloqdagi
18) Un, yog’, suv kabi so’zlarga –lar 
qo’shimchasi qo’shilganda qanday ma’no
ifodalanadi?
A) grammatik ko’plik
B) kuchaytirish va ta`kid
C ) jamlik va to’da D) xil, nav, mo’llik
19. Qaysi qatordagi otlarga qo’shilgan
–lar affiks ma`noni kuchaytiradi? 
A) yog’lar, suvlar, unlar
B) farhodlar, oybeklar, matroslar
C) ko’ngillar, baxtlar, uyqular
D) maysalar, daraxtlar, tog’lar
20. Ko’plik qo’shimchasi –lar qaysi 
qatorda hurmat manosini bildirmoqda? 
A.Tog’amlar bugun ertalab keldilar.
B. Katta opamlar zardo’zdlik fabrikasida
zardo’z bo’lib ishlaydilar.
C. Aya, aya, dadamlar keldilar!
D. B va C 
21. Otlarga –lar qo’shimchasi egalik 
qo’shimchasidan keyin qo’shilsa u qanday
ma’noni anglatadi?
A) grammatik ko’plikni
B) tur, xil yoki nav ma’nosini 
C) piching, kesatiq D) hurmat ma’nosini
22. Bolalarning shovqinidan boshlarim 
og`rib ketdi. Berilgan gapda ko’plik 
qo’shimchasi qanday ma`noni anglatgan ?
A) jamlik, umumiylik B) hurmat
C) birgalik D) ma`noni kuchaytirish. 

---

MORFOLOGIYA SAMDAQI AKADEMIK LITSEYI 
22 
23. Quyidagi gaplarning qay birida sof 
ko`plik manosi ifodalangan?
A) urush yillarini eslash naqadar ogir,
B) o`sha mahallar biz ham yosh edik
C) ba`zi ishlarim ko’ngildagidek emas.
D) A va C 
24. –lar qo’shimchasi jamlash umum-
lashtirish manosini bildirgan qatorni 
toping? 
A) sizga qarab zavqlarim toshib ketdi.
B) o’rta baho oldilar shekilli
C) 
do’konlarda 
unlar 
va 
yog’lar 
sotilmoqda.
D) O’rtangan shirinlarning fojealari yor
vaslini biyobonlardan izlagan majnun-
larning 
sarguzashtlari 
xayolimda 
jonlanadi. 
25. Quyidagi –cha bilan shakllangan 
so’zlarning qaysi qatorida kichraytirish 
ma`nosi ifodalanmagan? 
A) qizcha, ko’zacha, daftarcha
B) qushcha, bolg’acha, zarracha
C) yulduzcha, bog`cha, kitobcha
D) novcha, yangicha, o’zgacha 
26. Qaysi qator faqat kichraytirish 
otlaridan iborat?
A) yulduz, archa, cho`ntak
B) tugunchak, qo’zichoq, kuyunchak
C) qizaloq, yalinchoq, qog’irchoq
D) kelinchak, bo`taloq, kitobcha
27. Birlik sonda predmetlar to`dasini 
anglatadigan otlar qatorini toping? 
A) qush, olma, shahar
B) ko`chat, ishchi, universitet
C) terak, yaproq, avtobus
D) xalq, armiya, el. 
28. Ko’plik qo’shimchasi chamani ifoda-
lagan misolni toping?
A) onda-sonda ochilgan chanoqlar ko’k 
dengizda sadafdek yaltiraydi
B) Quvnashdi havasdan ko’p bilan 
ko’ngilar
C) Vatandoshlarim bilan quvonaman
D) Kechqurunlari bosh bo’laman,
keling suhbatlashamiz. 
29. Qaysi qatorda ko’plik qo’shimchalari 
qo’llangan?
A) bu yerda kechalari sovuq, kunduzlari 
biroz issiq bo’ladi
B) Ilgarilari bunday imkoniyatimiz yo’q 
edi,
C) So’zlar so’zlar tarixdan hamon
D) U do`stining taqdirini ko’p o’ylardi. 
30. Shu sevinch ikkovlariga ham kuch- 
gayrat, dadillik baxsh etganday bo’ldi.
Ushbu gapdagi mavhum otlar sonini 
aniqlang?
A) 4 B) 3 C) 6 D) 5 
31. Mavhum otlarni toping?
A) Ishonch, dehqonchilik, haqiqat
B) qo’rqinch, odamiylik, tarovat
C) Ustachilik, yupanch, qabohat
D) suyanch, durodgorlik, samimiyat
32. Quyidagi so’zlarning qaysi biri ot so’z 
turkumiga tegishli?
A. fikr, foyda B) masum, sayin
C) orqali, oldinda D) gar, bamisli
33. Faqat o’rin- joy manosini bildiruvchi 
otlar berilgan javobni toping?
A) ko’cha, guzar, shahar
B) mahalla, bostirma, bezak
C) Tugma, achitqi, qamishzor
D) qishloq, to`plam, toshloq
34. Shaxs otlari qaysilar? 1.Zuhra 
2.amper 3.Hasan 4.rentgen 5.murabbiy 
6.Asal. 7.muxlis 8. Anor
A) 1,2,3,6,8 B) barchasi

---

MORFOLOGIYA SAMDAQI AKADEMIK LITSEYI 
23 
C ) 1 ,3 D) 5, 7 
35. Qaysi qatorda faoliyat- jarayon 
nomini bildiruvchi otlar berilgan?
A) ezmalik, terim, baxt, hunar, qalam
B) 
chorvachilik, 
tanlov, 
chopiq,
loygarchilik, terim
C) xayrlashuv, serobgarchilik, hayot, 
go’zallik, hasad
D) chaquv, umumxayol, yalqovlik, guzar 
36. Qaysi qatorda o’rin- joy otlari berilgan
A) qishloq, maydon, qo’ra
B) Sirdaryo, Amudaryo, Orol dengizi
C) barchasi D) Oltariq, guzar, sayilgoh. 
37. Kampir Tolibjonni bag`ridan bo`shatib 
hovli tomon qichqirdi: “Nima qilib 
turibsanlar, ayangni chaqirmaysanlarmi, 
dadalaringga 
xabar 
qilmaysanlarmi?
Yugur pochchangga chop, tog`ang keldi 
deb ayt.” Berilgan matnda nechta shaxs 
oti bor?
A) 6 B) 4ta C) 5ta D) 7 ta 
38. Otlar qanday so'roqlarga javob bo'ladi? 
A) kim? nima? B) kim? nima? qayer? 
C) kim? nima? qaysi?
D) kim? nima? qayer? qaysi? 
39. Qaysi qatorda faoliyat-jarayon nomini 
bildiruvchi otlar berilgan? 
A) chorvachilik, tanlov, chopiq, loy-
garchilik, terim
B) ezmalik, terim, baxt, hunar, qalam
C) chaquv, umum, xayol, yalqovlik, guzar
D) xayrlashuv, serobgarchilik, hayot, 
go'zallik, hasad 
40. Faoliyat-jarayon nomini bildiruvchi 
otlarni aniqlang.
A) tanlov, qaysarlik, uyqu
B) ipakchilik, sinov, terim
C) falokat, muhtojlik, qurilma
D) xayrlashuv, namgarchilik, mahalla 
41. Shu sevinch, ikkovlariga ham kuch-