Moliyaviy va boshqaruv hisobi

Qoldiqli kamayish usulida amortizatsiya hisoblash jadvali

Yillar	Balans qiymati	Yillik amortizatsiya summasi	Jamg’arilga n amortizatsi ya	Qoldiq qiymati
1-yil	50000	(40*50000)=20000	20000	30000
2-yil	50000	(40*30000)=12000	32000	18000
3-yil	50000	(40*18000)=7200	39200	10800
4-yil	50000	(40*10800)=4320	43520	6480
5-yil	50000	4480	48000	2000

Kumulyativ usulda amortizatsiya hisoblash. Kumulyativ usul (yillar yig’indisi usuli)da har yilgi amortizatsiya me’yori amortizatsiya muddati yakuniga qadar qolgan amortizatsiyalanayotgan qiymatning bo’lagi sifatida belgilanadi. Bo’lak amortizatsiya hisobining tugagunicha qolgan to’liq yillar yig’indisini amortizatsiya muddatini belgilaydigan yillarning tartib soniga bo’lib aniqlanadi.
5 yil foydalanish muddatiga mo’ljallangan asosiy vositalar uchun yillik raqamlar yig’indisi quyidagicha bo’ladi:
5+4+3+2+1=15 yil yoki S=Y(Y+1):2 A_s=S : Y * A
jadval

Kumulyativ usulda amortizatsiya hisoblash jadvali

Yillar	Balans qiymati	Yillik amortizatsiya summasi	Jamg’arilga n amortizatsi ya	Qoldiq qiymati
1-yil	50000	(5/15*48000)=16000	16000	34000
2-yil	50000	(4/15*48000)=12800	28800	21200
3-yil	50000	(3/15*48000)=9600	38400	11600
4-yil	50000	(2/15*48000)=6400	44800	5200
5-yil	50000	(1/15*48000)=3200	48000	2000

Jadvallardan ko’rinib turibdiki, amortizatsiya hisoblashning oxirgi ikki usulida asosiy vositalardan foydalanish muddatining boshida hisoblangan amortizatsiya ajratmalari ob’ekt xizmat muddatining oxirida hisoblangan amortizatsiya qiymatidan ortiq bo’ladi

Ushbu usullar ishlab chiqarishga taalluqli asosiy vositalarni hisoblash uchun qo’llaniladi, chunki mazkur vositalardan foydalanishning birinchi yillarida samaraliroq foydalaniladi va ta’mirlashga xarajatlar unchalik ko’p bo’lmaydi. Keyingi yillarda amortizatsiya xarajatlari kamayadi, ta’mirlash xarajatlari esa odatda oshib boradi.
Asosiy vositalar bo’yicha amortizatsiya ajratmalari ular hisoblab o’tkazilgan hisobot davrida buxgalteriya hisobi va hisobotida aks ettiriladi. Asosiy vositalarning ayrim ob’ektlari bo’yicha ajratmalar tegishli summalarni jamg’arish yo’li bilan yoki
ob’ektlarning dastlabki qiymatini kamaytirish yo’li buxgalteriya hisobida aks ettiriladi.
Asosiy vositalarning eskirishini hisobga olish uchun schyotlar rejasida quyidagi schyotlar ochilgan:

• 
  0211-«Obodonlashtirilgan erning eskirishi»;
  
• 
  0212-«Moliyaviy lizing shartnomasi bo’yicha olinib o’zlashtirilgan asosiy vositalarning eskirishi»;
  
• 
  0220-«Binolar, inshootlar va uzatuvchi moslamalarning eskirishi»;
  
• 
  0230-«Mashina va jihozlarning eskirishi»;
  
• 
  0240-«Mebel va ofis jihozlarining eskirishi»;
  
• 
  0250-«Kompyuter jihozlari va hisoblash texnikasining eskirishi»;
  
• 
  0260-«Transport vositalarining eskirishi»;
  
• 
  0270-«Ish hayvonlarining eskirishi»;
  
• 
  0280-«Ko’p yillik ekinlarning eskirishi»;
  
• 
  0290-«Boshqa asosiy vositalarning eskirishi»;
  
• 
  0299-«Moliyalanadigan lizing shartnomasi bo’yicha olingan asosiy vositalarning eskirishi».
  

Ushbu schyotlarning kreditida asosiy vositalarga hisoblangan va hisoblanayotgan eskirish summalari ko’rsatiladi. Hisobvaraqlarning debetida asosiy vositani hisobdan chiqarish paytida unga hisoblangan eskirish summasining hisobdan chiqarilishi aks ettiriladi.
Asosiy vositalarga eskirish hisoblanganida, eskirish summalari xarajatlariga o’tkaziladi. Eskirish summasi ishlab chiqarish xarajatlariga o’tkazilganida quyidagicha yozuv qilinadi:
D-t Ishlab chiqarish xarajatlari schyotlari
K-t Asosiy vositalar eskirishini hisobga oluvchi schyotlar.
Agarda eskirish davr xarajatlariga o’tkazilsa quyidagicha yozuv qilinadi: D-t 9420-«Ma’muriy xarajatlar»
K-t Asosiy vositalar eskirishini hisobga oluvchi schyotlar.

5.