Moliyaviy va boshqaruv hisobi

Iqtisod fanlari doktori prof. A.Vahobov tahriri ostida Taqrizchilar: i.f.d. prof. A.Ibragimov
i.f.n. dots. I.Qo’ziev


TMI‚ 2006
Kirish
O’zbekistonda olib borilayotgan islohotlarning keng miqyosda rivojlanishi iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida kuzatilmoqda. Iqtisodiyotidagi o’zgarishlar tabiiyki korxonalar faoliyatidagi o’zgarishlarga turtki bo’ldi va shu tufayli bu o’zgarishlarni ob’ektiv aks ettiruvchi, to’g’ri baholovchi moliyaviy va boshqaruv hisobiga ehtiyoj paydo bo’ldi. Yangi hisob tizimini ishlab chiqish mobaynida xalqaro hisobning ko’pgina standart va tamoyillari hisobga olindi. Shu nuqtai nazardan, xalqaro amaliyotni o’rganib chiqish hozirgi vaqtda ahamiyatlidir.
Buxgalteriya hisobini jahon standartlariga moslab yuritish, rivojlangan bozor sharoitidagi mamlakatlarning sub’ektlarida yuritilayotgan buxgalteriya hisobi uchun zarur bo’lgan eng asosiy tamoyillarini respublikamiz xo’jalik yurituvchi sub’ektlarida joriy etish hozirgi kun talabidir. Islohotlarning izchil olib borilishi mamlakatimizda hisob tizimini xalqaro standartlariga moslashtirilishiga imkon berdi, xususan xalqaro buxgalteriya hisobi standartlariga yaqinlashtirilgan hozirgacha 24 ta milliy buxgalteriya hisobi standartlari qabul qilindi. Ushbu o’quv qo’llanmada buxgalteriya hisobi tizimining ikki hil turi: moliyaviy va boshqaruv hisobi ob’ektlarini xalqaro va milliy standartlar asosida chuqurroq yoritishga harakat qilindi.
O’quv qo’llanma oliy ta’limning iqtisodiyot yo’nalishidagi bakalavriat talabalari uchun mo’ljallangan bo’lib, unda moliyaviy va boshqaruv hisobning asosiy tashkil etuvchilari-pul mablag’lari hisobi, asosiy vositalar hisobi, mehnatga haq to’lash hisobi, moliyaviy natijalar hisobi, xarajatlar hisobi, boshqaruv hisobida byudjetlashtirish, transfert bahoni shakllantirish, segmentar hisob va hisobot hamda boshqa mavzular keng yoritilgan. Qo’llanmaning ayrim mavzularini yozishda yaindan rdam berganligi uchun i.f.n. Qurbonboev J.E (I, IX-boblar), va k.o’qit. X.A.Boqieva (II, III-boblar) larga chuqur minnatdorchilik bildiramiz.