Молиявий ҳисоботнинг халкаро стандарти 13 Ҳаққоний қийматни баҳолаш Мақсади

Дастлабки тан олишдаги ҳаққоний қиймат (57–60 бандлар) 
Б4 
Датслабки тан олишдаги ҳаққоний қиймат битим нархига тенг бўлишини аниқлашда, тадбиркорлик 
субъекти битимга ва актив ёки мажбуриятга хос омилларни инобатга олиши лозим. Масалан, битим 
нархи дастлабки тан олишда активнинг ёки мажбуриятнинг ҳаққоний қийматини акс эттирмаслиги 
мумкин, агарда қуйидаги ҳолатларнинг бирортаси мавжуд бўлса: 
(a) 
Битим ўзаро боғлиқ томонлар ўртасида бўлса, бунда агарда тадбиркорлик субъекти битим 
бозор шартларида тузилганлиги бўйича далилга эга бўлганда ўзаро боғлиқ томон 
битимидаги нархдан ҳаққоний қийматни баҳолашда бошланғич маълумот сифатида 
фойдаланилиши мумкин бўлса ҳам. 
(б) 
битим босим остида содир бўлса ёки сотувчи битимдаги нархни қабул қилишга мажбур 
қилинса. Масалан, бундай ҳолат содир бўлиши мумкин агарда сотувчи молиявий 
қийинчилик ҳолатида бўлса. 
(в) 
битим нархи орқали акс эттирилган ҳисоб бирлиги ҳаққоний қийматда баҳоланган актив 
ёки мажбуриятнинг ҳисоб бирлигидан фарқ қилса. Масалан, бундай ҳолат бўлиши мумкин, 
агарда ҳаққоний қийматда баҳоланган актив ёки мажбурият битимдаги (масалан бизнес 
бирлашувидаги) қисмларнинг фақатгина бири бўлса, битим бошқа МҲХС га мувофиқ 
алоҳида тарзда баҳоланадиган таъкидланмаган ҳуқуқлар ва имтиёзларни ўз ичига олса, ёки 
битим нархи операция харажатларини ўз ичига олса. 
(г) 
битим асосий бозордан (ёки энг афзал бозордан) фарқланадиган бозорда содир бўлса. 
Масалан, ушбу бозорлар турли хил бўлиши мумкин, агарда тадбиркорлик субъекти чакана 
бозордаги мижозлар билан битимни тузадиган дилер бўлса, аммо чиқиш битими бўйича 
асосий (ёки энг афзал) бозор дилерлик бозоридаги бошқа дилерлар билан бўлса. 
Баҳолаш усуллари (61–66 бандлар) 
Бозор ёндашуви 
Б5 
Бозор ёндашуви бир хил ёки қиёсий (яъни ўхшаш) активлар, мажбуриятлар ёки активлар ва 
мажбуриятлар гуруҳини, масалан бизнесни, қамраб оладиган бозор операциялари орқали юзага 
келадиган нархлар ва бошқа ўринли маълумотлардан фойдаланади. 

---

МҲХС 13 
22 
©
МҲХС Фонди 
Б6 
Масалан, бозор ёндашувига мос баҳолаш усуллари кўп ҳолларда қиёсий кўрсаткичлар тўпламидан 
келиб чиқадиган бозор коэффициентларидан фойдаланади. Коэффициентлар ҳар бир қиёсий 
кўрсаткич бўйича турли коэффициентга эга кенгликлар ичида бўлиши мумкин. Баҳолашга хос сифат 
ва миқдорий омилларни инобатга олган ҳолда, кенгликдаги ўринли коэффициентни танлаш 
мулоҳазани талаб этади.
Б7 
Бозор ёндашувига мос баҳолаш усуллари матрицавий нархлашни ўз ичига олади. Матрицавий 
нархлаш асосан молиявий инструментларнинг айрим турларини, масалан қарз қимматли 
қоғозларини, фақатгина муайян қимматли қоғозлар бўйича белгиланган нархларга таянмаган ҳолда, 
балки қимматли қоғозларнинг бошқа таянч белгиланган қимматли қоғозлар билан алоқасига таянган 
ҳолда баҳолашда фойдаланиладиган математик усулдир.