Moliyaning mohiyati va vazifalari

2. Davlat byudjeti. Uning shakllanishi va taqsimlanishi 

Davlat byudjeti davlat moliyasi tizimida markaziy o`rinni egallaydi. Byudjet tizimi murakkab mexanizm bo`lib, u muayyan mamlakatning o`ziga xos xususiyatlari, ijtimoiy-iqtisodiy tizimi, shuningdek davlat qurilishini aks ettiradi.

       Mamlakat byudjetining tarkibi, avvalo, davlat qurilishiga bog`liqdir. 

      Davlat byudjeti mamlakat pul resurslarining markazlashtirilgan jamg`armasi bo`lib, unda daromadlar manbalari va ulardan tushumlar miqdori, shuningdek, moliya yili mobaynida aniq maqsadlar uchun ajratiladigan mablag`lar sarfi yo`nalishlari va miqdori belgilab beriladi.

Bozor iqtisodiyoti sharoitida davlat byudjeti iqtisodiyotni tartibga solish, xo`jalik konьyukturasiga ta`sir ko`rsatish va boshqa chora-tadbirlarni amalga oshirishning qudratli vositasi bo`lib xizmat qiladi.

Mamlakat byudjetining tarkibi, avvalo, davlat qurilishiga bog`liq bo`lib, u daromadlar va xarajatlar qismlaridan iboratdir.

Byudjetning daromad qismini shakllantirishda, mulk shaklidan qat`iy nazar, barcha xo`jalik yurituvchi sub`ektlar ishtirok etadi. Ularning ishtiroki asosan soliqlar to`lash shaklida yuz beradi.

O`zbekiston Respublikasi davlat byudjetining shakllanish manbalari 1-jadvalda keltirilgan.

1 - jadval

O`zbekiston Respublikasi davlat byudjetiga tushumlar tarkibi ¹

yillar

mlrd. so`m

% hisobida

Bevosita soliqlar

Bilvosita soliqlar

Mulk soliqlari va resurs to`lovlari

Boshqalar

Jami

Shu jumladan

Jami

Shu jumladan

Jism. shaxslardan olinadigan boj to`lovlari

Jami

Shu jumladan

Korxonalar foyda solig`i

Daromad solig`i

QQS

Aktsiz soliqlar

Bojxona to`lovlari

Korxonalardan

Er va erdan foydalanganlik uchun to`lovlar

Suvdan foydalanganlik uchun to`lovlar