Moliya va raqamli axborot texnologiyalari

tashkiliy 
tadbirlar
muhim o‘rin egallaydi, chunki 
konfidensial axborot resurslaridan 
ruxsatsiz foydalanish
asosan, texnik jihatlar bilan emas, 
balki himoyaning elementar 
qoidalarini e’tiborga olmaydigan foydalanuvchilar va xodimlarning jinoyatkorona 
harakatlari, beparvoligi, sovuqqonligi va ma’suliyatsizligi bilan bog‘liq
. 
 
Tashkiliy ta’minot
- konfidenitsal axborot resurslaridan foydalanishga imkon 
bermaydigan yoki jiddiy qiyinchilik tug‘diruvchi ijrochilarning ishlab-chiqarish va 
o‘zaro munosabatlarini me’yoriy-huquqiy xujjatlar asosida reglamentlashdir. 
 
Tashkiliy tadbirlarga quyidagilar kiradi
: 

xizmatchi va ishlab chiqarish bino va xonalarni loyihalashda, qurishda va 
jihozlashda amalga oshiriladigan tadbirlar. Bu tadbirlarning asosiy maqsadi 
hududga va xonalarga yashirincha kirish imkonini yo‘qotish; odamlarning va 
transportning yurishi nazoratining qulayligini ta’minlash; foydalanishning alohida 
tizimiga ega bo‘lgan ishlab-chiqarish zonalarini yaratish va h.zo; 

xodimlarni tanlashda amalga oshiriladigan tadbirlar. Bu tadbirlarga xodimlar 
bilan tanishish, konfidensial axborot resurslari bilan ishlash qoidalarini o‘rgatish, 

---

180 
axborot himoyasi qoidasini buzganligi uchun javobgarlik darajasi va h. zo bilan 
tanishtirish kiradi; 

ishonchli ruxsatnoma rejimini va tashrif buyuruvchilarning nazoratini tashkil 
qilish; 

xona va hududlarni ishonchli qo‘riqlash; 

xujjatlar va konfidensial axborot resurslarini eltuvchilarini saqlash va ishlatish, 
shu jumladan qayd etish, taqdim etish, bajarish va qaytarish tartiblariga rioya qilish; 

axborot resurslar himoyasini tashkil etish, ya’ni muayyan ishlab chiqarish 
jamoalarida axborot xavfsizligiga javobgar shaxsni tayinlash, konfidensial axborot 
resurslari bilan ishlovchi xodimlar faoliyatini muntazam tekshirib turish. 
Bunday tadbirlar har bir muayyan tashkilot uchun o‘ziga xos xususiyatga ega 
bo‘ladi. 
Axborotni xujjatlashtirish qat’iy belgilangan qoidalar yordamida amalga 
oshiriladi. Bu qoidalarning asosiylari GOST 6.38-90 " Tashkiliy-boshqaruvchi 
xujjatlar tizimi. Xujjatlarni rasmiylashtirishga talablar", GOST 6.10.4-84 
"Unifikatsiyalangan xujjatlar tizimi. Hisoblash texnika vositalari orqali yaratiluvchi 
mashina eltuvchilaridagi va mashinogrammalardagi xujjatlarga huquqiy kuch 
berish" kabilar bayon etilgan. Bu GOSTlarda axborotga xujjat huquqini beruvchi 31 
ta rekvizitlar ko‘zda tutilgan, ammo bu rekvizitlarning barchasini xujjatda 
mavjudligi shart emas. Asosiy rekvizit - matn. SHu sababli, har qanday ravon bayon 
etilgan matn xujjat hisoblanadi va unga huquqiy kuch berish uchun sana va imzo 
kabi muhim rekvizitlarning mavjudligi kifoya. 
Avtomatlashtirilgan axborot tizimlaridan olingan xujjatlar uchun 
alohida tartib
qo‘llaniladi. Bunda, ma’lum hollarda, masofadan olingan axborot elektron imzo 
bilan tasdiqlanadi. Axborot resurslarini himoyalash uchun barcha tashkiliy 
tadbirlarni ta’minlovchi maxsus ma’muriy xizmatni yaratish talab qilinadi. 
Uning shaxsiy tarkibiy tuzilmasi, soni va tarkibi tashkilotning zaruriy extiyojlari, 
axborot resurslarining konfidensiallik darajasi va xavfsizligining umumiy holati 
orqali aniqlanadi.