Moliya va raqamli axborot texnologiyalari

 
3. “Elektron xukumat” tizimida 
axborot xavfsizligini ta’minlash usullari. 
Axborotlarni himoyalash usullari.
Axborotni himoyalashda hozirda qator himoya 
usullaridan foydalanilib, umumiy holda ular quyidagilarga bo‘linadi: 

axborotning huquqiy himoyasi; 

axborotning injener – texnik himoyasi; 

axborotning tashkiliy himoyasi; 

axborotning dasturiy himoyasi; 

axborotning apparat va apparat-dasturiy himoyasi. 
Himoya usullarining turlanishi ularda foydalanilgan vositalar va yondoshishlarga 
asoslanadi. 
Himoya usullarining tanlash esa o‘z navbatida tashkilotda ishlab chiqilgan
axborot xavfsizligi siyosatiga ko‘ra amalga oshiriladi. 
Odatda axborot xavfsizligini ta’minlashda barcha himoya usullaridan kompleks 
tarzda foydalanish orqali erishiladi. 
Himoyaning texnik vositalari
 
- bu texnik qurilmalar, komplekslar yoki tizimlar 
yordamida ob’ektni himoyalashdir. 
Texnik vositalarning afzalligi keng ko‘lamdagi masalalarni hal etilishda, yuqori 
ishonchlilikda, kompleks rivojlangan himoya tizimini yaratish imkoniyatida, 
ruxsatsiz foydalanishga urinishlarga mos munosabat bildirishda va himoyalash 
amallarini bajarish usullaridan foydalanishning an’anaviyligida namoyon bo‘ladi. 
 
Axborot xavfsizligini ta’minlash
 
– bu foydalanuvchining axborotlarini 
himoyalashga quyilgan me’yor va talablarni bajarishidir. Axborot xavfsizligi esa bu 
axborot foydalanuvchilariga va ko‘plab axborot tizimlariga zarar keltiruvchi tabiiy 
yoki sun’iy xarakterga ega tasodifiy va uyushtirilgan ta’sirlardan axborotlarni va 
axborot kommunikatsiya tizim ob’ektlarining himoyalanganligidir. 
Umumiy holda axborot xavfsizligi konsepsiyasi uchta tashkil etuvchidan 
iboratligini e’tiborga olinsa, 
axborot xavfsizligini ta’minlash
deganda ma’lumotning 
quyidagi uchta xususiyatini ta’minlash tushunish mumkin. 
Masalan, ommaviy turdagi ma’lumot uchun birinchi navbatda, foydalanuvchanlik 
va butunlik xususiyatlarini ta’minlash muhim bo‘lsa, davlat siri darajasidagi 
ma’lumot uchun uning konfidensiyalligi birinchi o‘rinda turadi. 

---

189 
Umumiy holda axborot xavfsiziligini ta’minlash deganda ushbu uchta xususiyatni 
ta’minlash tushunilib, har bir xususiyat muhimligi axborotning turiga va 
foydalanilishiga ko‘ra har xil bo‘lishi mumkin
7
.