Moliya va raqamli axborot texnologiyalari

Birinchi
ko‘rinishdagi axborot resurslariga ruxsat, ma’lumot olishga ruxsat berilgan 
shaxsni avvaldan identifikatsiyalash bilan xarakterlanadi. Bu turdagi ixtiyoriy 
ma’lumotga ruxsatlar cheklangan doiradagi ruxsat hisoblanadi, masalan, davlat 
sirlariga bog‘liq yoki shaxsiy ma’lumotlar. 
Identifikatsiya
- ma’lum bir shaxsning quyidagi ma’lumotlarni olishlari uchun 
zarur: 

bevosita ushbu shaxsga aloqador bo‘lgan ma’lumotlar, ya’ni tashkilot yoki 
xodimlarning o‘zlarining ma’lumotlarini olishga ruxsati bo‘lgan, ularning huquq va 
majburiyatlariga ta’sir ko‘rsatuvchi ma’muriy ma’lumotlarga ruxsati bo‘lganda; 

ma’lum bir shaxsning o‘z lavozimiga bog‘liq majburiyatlarini bajarish uchun 
zarur ma’lumotlar, bu o‘z ichiga shaxsning davlat sirlariga bog‘liq ma’lumotlar bilan 
ishlashini, yoki huquqni muhofaza qilish organlari xodimi yoki tibbiiyot 
xodimlarining shaxsiy sirlaridan xabar topishni oladi. 
SHuni alohida ta’kidlash lozimki, har qanday shaxs faqat identifikatsiya 
qilinganidan so‘ng ma’lumot olish huquqiga ega bo‘ladi. Masalan, shunday model 
yordamida fuqaro va tashkilot manzillari haqidagi ma’lumotlarni olishga ruxsatni 
tashkil etish mumkin. Ma’lumot har qanday shaxsga faqat identifikatsiya 
qilingandan so‘ngina taqdim etilishi mumkin. 
Ushbu model asosida davlat organlari ma’lumotlarini taqdim etish, buyurtma 
berilishi orqali tashkil etiladi. Ma’lumotga bunday turda ruxsat berilishi tanqidga 
haqqoniy sazovor, chunki ma’lumot olgan, identifikatsiyalangan shaxsga 
ma’lumotni tarqatmasligi haqida mas’uliyat yuklab bo‘lmaydi, shuningdek bunday 
ma’lumotni nazorat qilish samara bermaydi. O‘zini identifikatsiya qilish 
ma’muriyatchi uchun qulay to‘siq bo‘lib, ma’lum darajada korrupsion salohiyatga 
ega bo‘lishiga imkon yaratadi. Ma’lumotga avvaldan identifikatsiyadan o‘tish orqali 
ruxsatga ega bo‘lgan shaxs ma’lumotga bo‘lgan ruxsatnomasini, shaxs haqidagi 
ma’lumotlarini, olgan ma’lumotlarini, olingan ma’lumot tarkibi va ma’lumot taqdim 
etilgan vaqt haqidagi ma’lumotlarni saqlashi talab etiladi. 
Ma’lumotga ruxsat berilishning 
Ikkinchi
ko‘rinishi ruxsatga ega bo‘lgan 
shaxsdan identifikatsiyalash talab etilmagan hol. Bu turdagi ma’lumotlarga ruxsat 
berilishi, har qanday shaxsning identifikatsiyasiz ma’lumot olish huquqiga ega 

---

179 
bo‘lishi bilan xarakterlanadi. Bunday hollarda davlat axborotlarini taqdim etish 
davlat majburiyati hisoblanadi.