Молия” кафедраси ҳ.Ҳ. Имомов “давлат қарзларини бошқариш” фани бўйича

Давлат кредити кредит муносабатларининг алоҳида шакли сифатида қатор хусусиятларга эгаки, бу хусусиятлар воситасида классик молиявий категориялар, масалан, солиқдан фарқланади. Солиқдан фарқли равишда иҳтиёрий характер касб этади. Бу хусусияти билан императив пул муносабатлари қаторига кирмаслигини кўрсатиб беради. Аммо,…?
Давлат кредитининг хусусияти унинг қайтарувчанлиги, муддатлилиги ва тўловчанлиги билан белгиланади. Бироқ бу муносабатларни банк кредити ёки кредитнинг бошқа турлари билан аралаштирмаслик лозимдир. Таниқли иқтисодчи В.М. Родионова_ хўжалик субъектлари учун банк кредитларининг давлат кредитидан асосий фарқли жиҳати, ундан хўжалик субъектларининг кенгайтирилган такрор ишлаб чиқариш жараёнини узлуксизлигини таъминлаш учун фойдаланилиши яъни ишлаб чиқариш мақсадларида фойдаланилиши билан белгиланишини таъкидлайди. Давлат кредити эса кредит ресурслари асосан бюджет тақчиллигини молиялаштириш учун фойдаланилиши, унда сиёсий усқуртмалар ва жамиятнинг молиявий муносабатларини бир қисмини акс эттирувчи бюджет маблағлари ҳаракати билан белгиланишини ва уни қайтаришнинг асосий молиявий манбаи бюджет даромадлари ёки маблағлари бўлишини таъкидлайди.
Иқтисодчи Ш. З. Аблдуллаева эса, «Давлат кредитининг характерли хусусияти шундаки, давлат томонидан олинган қарз маблағлар ишлаб чиқариш фондлари айланишида ёки моддий бойликлар яратишда иштирок қилмайди. Бу маблағлар давлат қарзларини қоплаш учун ишлатилади» - деган фикрни билдиради.
Ҳар иккала иқтисодчиларнинг фикри умуман олганда бир бирини тўлдириб келади ва уларни умумлаштирган ҳолда фикримизча, давлат кредитлари давлатнинг ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий вазифаларини бажариши учун зарурий булган бюджет харажатлари натижасидаги бюджет тақчиллигини молиялаштириш ва давлат қарзларини қоплаш учун ишлатиладиган пул муносабатларидир.


2. Давлат кредитининг банк кредитидан фарқи ва уни давлат қарзларини бошқаришдаги ўрни.
Юқоридаги икки иқтисодчининг фикрларига асосланган ҳолда қуйидагича давлат кредити ва банк кредитларининг асосий фарқланишини умумий мулоҳаза сифатида келтирмоқчимиз.
10-жадвал