Moliya haqidagi ilmiy nazariyalar

ishlar, asosan, mavjud holatni yozma bayon etish yoki maqtash
xarakteriga ega bo’lsa, 1960-yillarda boshlangan xo’jalik islohotidan
keyin tanqidiy xarakterga ega bo’lgan va alohida moliyaviy
instrumentlarni takomillashtirish bo’yicha ishlanmalarga ega muhim
ishlar e’lon qilina boshlandi. Bunga misol qilib, birinchi navbatda,
A.Birmanning kitoblarini ko’rsatish mumkin. Uning kitoblarida sovet
moliya fanida ilk marta korxonalar moliyasining masalalari yuqori
darajada tadqiq qilindi. Shuningdek, uning asarlarida birinchi marta
xo’jalik hisobi sharoitida moliyaviy kategoriyalardan foydalanish
masalalari ishlab chiqildiki, ular muallif talqinida sotsializm sharoitida
bozor xo’jaligining elementlariga ega edi.

2. Zamonaviy moliya fanining rivojlanishi
Xorijiy mamlakatlarning zamonaviy moliya fanida, turli
maktablar o’rtasida doimiy ravishda munozaralar va farqlanuvchi
fikrlar bo’lishiga qaramasdan, konvergentsiya jarayoni kuzatilmoqda.
Masalan, keynschilar nazariyasida qarashlar yangi mumtoz maktab
vakillarining qarashlariga va yangi mumtoz nazariyalar esa
keynschilar nazariyalaridagi qarashlarga kirib bormoqda. Bu, eng
avvalo, barcha nazariyalarda mavjud bo’lgan moliya-kredit-pul
mexanizmiga tegishlidir. Barcha nazariyalar mamlakatning xo’jalik
hayotiga ta’sir ko’rsatish uchun bu instrumentlarni tadqiq etish zarur
ekanligini bir ovozdan tan oladilar, so’zsiz e’tirof etadilar. Holbuki,
bunday ta’sir choralari, ulardan foydalanish vositalari va vaqtlari birbiriga mos tushmasligi mumkin.
Xorijiy olimlar tomonidan yaratilgan moliyaviy
kontseptsiyalarining tahlili quyidagi yakuniy xulosalarni chiqarishga
imkon beradi:
 moliya sohasidagi qarashlar tizimi umumiqtisodiy nazariyaning
ma’lum bir qismi hisoblanadi, ular moliya fanini boyitadi va
rivojlantiradi;
 moliyaviy kontseptsiyalarning vujudga kelishi mamlakat makrova mikroiqtisodiyotining talablariga javob reaktsiyasidir yoki ma’lum
hukmron ijtimoiy guruhlar buyurtmasining bajarilishidir (ijro
etilishidir);
 xorijiy olimlarning progressiv moliyaviy g’oyalari iqtisodiy
o’sishning etarli yuqori darajasini ta’minlab, insonning turli-tuman
ehtiyojlarini qondirishda jamiyatga yordam beradi.
Moliyaviy menejerlarning yuqori kasbiy darajasi XYuSning
moliyaviy barqarorlik darajasini oshirish zaxiralari barcha
ko’rinishlarini qidirib topish va amalga oshirishning asosiy shartidir.
Savodsizlik bilan qabul qilingan moliyaviy qarorlar (mamlakatimizda
ayrim XYuSlar faoliyatida bunday qarorlar ko’p uchrab turadi)
makro- va mikro darajada juda katta hajmdagi yo’qotish (zarar)larga
olib keladi. Shuning uchun ham kadrlarning malakasini oshirish va
xodimlarda zamonaviy intellektual salohiyatni shakllantirish
kompaniyalar tomonidan murakkab zamonaviy moliyaviy-iqtisodiy
muammolarni yechishning o’ta muhim sharti hisoblanadi.


3. Moliyaviy siyosatning mazmuni
Moliyaviy boshqaruv tizimida eng asosiy element moliyaviy
siyosat hisoblanadi. Shu bois moliyaviy boshqaruv-ning barcha
tizimi davlatning moliyaviy siyosatiga asosla-nadi. Qisqa qilib
aytganda, moliyaviy siyosat davlatning moliyaviy munosabatlar
sohasidagi faoliyatidir. Bu faoliyat davlatga yuklatilgan vazifalarni
bajarish uchun etarli miqdorda va kerakli muddatda moliyaviy
resurslar bilan ta’minlashga qaratilgan.
Siyosat davlat faoliyatining barcha yo’nalishlarini qamrab oladi.