Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

 

uzatuvchi moslamalar (elektr uzatuvchi, aloqa, quvurlar va h.k.);
 

ishchi va kuch mashinalari va dastgohlari;
 

о‘lchovchi va tartibga soluvchi (о‘zgartiruvchi) priborlar va qurilmalar;
 

uy-joylar;
 

hisoblash texnikasi va orgtexnika;
 

transport vositalari;
 

instrumyentlar;
 

ishlab chiqarish va xо‘jalik invyentarlari va buYumlari;
 

ishchi va mahsuldor qoramollar;
 

kо‘p yillik о‘simliklar.
 
YUqoridagilardan tashqari asosiy vositalarning tarkibiga yana tashkilotning mulkida 
bо‘lgan yer maydonlari, tabiatdan foy-dalanish ob’yektlari (suv, qazilma boyliklari va boshqa 
tabiiy resurslar), asosiy vositalarning ijaraga olingan ob’yektlari ham kiradi. 
Ishchi va kuch mashinalari hamda dastgohlari, о‘lchovchi va tartibga soluvchi 
(о‘zgartiruvchi) qurilmalar hamda priborlar, hisoblash texnikasi, transport vositalari, 
instrumyentlar, ishlab chiqarish va xо‘jalik invyentarlari, odatda, asosiy fondlarning aktiv 
qismiga kiritilib, ular mehnat pryedmyetlariga bevosita ta’sir kо‘rsatadi. Ularning qolgan 
qismlari yesa asosiy fondlar-ning passiv qismiga kiritiladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida asosiy 
kapital aktiv qismining maksimal ravishda oshirilishi yeng muhim vazifalardan biri hisoblanadi. 
Asosiy kapital doiraviy aylanishining samaradorligini tahlil qilishda quyidagilarni 
hisobga olish maqsadga muvofiq: 

Moliyaviy nuqtai nazardan asosiy kapitalning doiraviy aylanishi Moliyaviy resurslar 
tyegishli fondlarining tashkil yeti-lishi bilan kuzatiladi. Bu bir vaqtning о‘zida ham asosiy 
kapital, ham aylanma kapital aylanishiga tо‘liq tyegishlidir;