Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

 

noishlab chiqarish asosiy fondlari.
 
Ishlab chiqarish jarayonida buYumlashgan-natural shaklda ishtirok yetadigan va kо‘plab 
ishlab chiqarish sikllari davomida о‘zining qiymatini tayyor mahsulotga qismlarga bо‘lib 
о‘tkazuvchi mehnat vositalariga asosiy ishlab chiqarish fondlari deyiladi. 
Noishlab chiqarish asosiy fondlarining tarkibiga XYUSning balansida bо‘lgan va 
noishlab chiqarish maqsadlari uchun foydala-nishga mо‘ljallangan XYUSning mulklari kiradi. 
Ular bо‘yicha amortizasiya hisoblanmaydi. Bu fondlarning qiymati ularning yeskirishi
munosabati bilan XYUSning foydasi hisobidan takror ishlab chiqariladi. 
Asosiy ishlab chiqarish fondlarining tarkibiy tuzilmasi tarmoq, texnologik, ishlab 
chiqarish va xizmat qilish muddati jihatidan bо‘lishi mumkin. Tarmoq tuzilmasi alohida olingan 
tarmoqdagi asosiy ishlab chiqarish fondlari qiymatining butun iqtisodiyot bо‘yicha Shu fondlar 
qiymatidagi salmog’ini xarakter-laydi. Asosiy ishlab chiqarish fondlarining texnologik tuzilma-
si alohida guruh ichidagi turli kо‘rinishlarining salmog’ini kо‘rsatadi. Ishlab chiqarish tarkibiy 
tuzilmasi ishlab chiqarish jarayonida ishtirok yetayotgan mehnat vositalari turli kо‘rinish-
larining nisbatidan iborat bо‘lib, investisiyalarning texnologik ilg’orligi va ularning oqilona 
joylashtirilganligini aks yettira-di. Asosiy fondlarning xizmat qilish muddati jihatidan tarki-biy 
tuzilmasi ularning ahvolini yosh guruhlari va takror ishlab chiqarish sur’atlari bо‘yicha 
ifodalaydi. Kyeyingi yillarda asosiy fondlarning yetarli darajada faol takror ishlab 
chiqarilmagan-ligi uchun ularning yoshi va yeskirishi ortib bormoqda. 
Asosiy fondlar pulli tarzda baholanadi va hisoblanadi hamda buxgaltyeriya hisobida 
asosiy vositalar sifatida aniqlana-di. Ularning tarkibiga quyidagilar kiradi: 

binolar;
 

---


inshootlar (nyeft va gaz qazib oluvchi, gidrotexnik, trans-port xо‘jaligi inshootlari va 
boshqalar);