Моддий нуқта кинематикаси. Механик ҳаракат. Фазо ва вақт. Саноқ системаси

Z+N=A ₍₄₎
ядронинг масса сони дейилади. Ядроларни белгилашда элементнинг химиявий символидан фойдаланиб,символнинг юкори унг томонида ядронинг масса сони ёзилади. Масалан Li⁷,AU¹⁹² ва хоказо.
1. Z лари бир хил булган ядролар ИЗОТОПЛАР дейилади. Масалан водороднинг учта изотопи мавжуд: ₁H¹₀(протий) ва ₁Н²₁ (детерий), ₁Н³₂(тритий).
Демак,изотоплар деганда нейтронларнинг сонлари билан фаркланади, айни элемент атомларнинг ядроларини тушуниш лозим.

26. Кинетик ва потенциал энергия. Энергия ва импульснинг сақланиш қонунлари. Бутун олам тортиш қонуни.

27. Иш. Ички энергия ва иссиқлик миқдори. Иссиқлик сиғими.

Бурчак тезлиги ва бурчак тезланиш. Моддий нуқта харакатининг траекторияси айлана шаклида бўлса, бундай харакат айланма харакат деб аталади. Агар ОА радиус- вектор t вақт оралиғида бурчакка бурилган бўлса, жисм бурчакли тезлигининг  ўртача қиймати t     га тенг бўлади. Бурчакли тезликнинг берилган вақтдаги қиймати dt d (1.11)  ифода орқали аниқланади, жуда кичик вақт оралиғидаги моддий нуқтанинг айлана бўйлаб босиб ўтган ds йўл узунлигини қуйидагича ѐзиш мумкин: ds = vdt 1.3 - расм бунда р - O A  радиус-векторнинг узунлиги. Юқоридаги формуладан d элементар бурчакка бурилиш учун: r dt d    ни (1.10) га келтириб қўямиз ва чизиқли хамда бурчакли тезликлар орасидаги қуйидаги муносабатни оламиз: r (1.12)   Айлана буйлаб текис харакат учун (1.12) ни dt  d кўринишда ѐзиб, 0 дан T (бир марта тўлиқ айланиб чиқиш учун кетган вақт - айланиш даври) гача бўлган вақт оралиғидаги бурилиш бурчаги 2 нинг   T га тенг эканлигини  dt    d   2 аниқлаб, бурчакли тезликни    2 T ѐки (1.13) 2  кўринишда ифодалаш мумкин (бу ерда - айланиш частотаси). Бурчакли тезланиш бурчакли тезликнинг бирлик вақт давомида ўзгариш катталигини аниқлайди. Агар t вақт оралиғида бурчакли тезлик ∆ω га ўзгарган бўлса, бурчакли тезланишнинг шу вақт оралиғидаги ўртача қиймати қуйидагича бўлади: t    (1.14) 8 Бурчакли тезланиши берилган t вақтдаги қийматини dt d (1.15)  куринишда ѐзиб, (1.12) ни (1.15) га келтириб қўйсак қуйидаги формулани хосил қиламиз: 2 2 dt d (1.16)  (1.16) дан бурчакли тезланиш бурилиш бурчагидан вақт бўйича олинган иккинчи тартибли хосилага тенг эканлиги кўриниб турибди.
Бугунги кунгача олиб борилган кузатишлар катта массали жисмлар ѐруғлик тезлигига нисбатан жуда кичик тезликларда харакатланаѐтган холлларда Нютон қонунлари хақиқатни жуда тўғри акс эттиришини кўрсатади. Ньютон қонунларига асосланган механика Ньютон механикаси ѐки классик механика деб аталади. 9 1 21 F 12 F 2 F 21 12 F 1 21 F 12 F 2 F 21 12 F Ньютоннинг биринчи қонуни қуйидагича таърифланади: хар қандай жисм ўзининг тинч холатини ѐки тўғри чизиқли текис харакат холатини унга бошқа жисмлар томонидан таъсир кўрсатилиб, унинг шу холатини ўзгартиришга мажбур қилмагунларича сақлайди. Берилган жисм билан атрофдаги бошқа жисмларнинг бир бирига кўрсатаѐтган таъсирини ѐки турли хил ташқи майдонларнинг шу жисмга кўрсатаѐтган таъсирини миқдор жихатдан характерловчи физик катталик куч деб аталади. Берилган саноқ системасига нисбатан Нютоннинг биринчи қонуни бажарилса, бундай система инерциал саноқ система, акс холда ноинертсиал саноқ система дейилади. Инерциал саноқ системага нисбатан тинч холатда турган ѐки тўғри чизиқли текис харакатда бўлган хар қандай саноқ система инертсиал саноқ системадир. Динамиканинг иккинчи қонунини Ньютон қуйидагича таърифлаган: харакат миқдорининг ўзгариши харакатлантирувчи кучга пропортсионал ва шу куч таъсири юз бераѐтган тўғри чизиқ йўналиши бўйича содир бўлади. Харакат миқдори деганда Ньютон жисм массасини унинг тезлигига кўпайтмасини тушунган. Хозирги кунда "Харакат миқдори" ўрнига p m v   (2.1) катталик жисм импулси деб аталади.

28. Доимий ток қонунлари. Занжирнинг бир қисми учун Ом қонуни. Жоуль–Ленц қонуни.

29. Ёруғликнинг синиши. Призма. Линза.

Бирор физик катталикни кўп марта такрорлаб ўлчаб, ҳар гал унинг битта қийматини ёки натижалар қаторини олиш мумкин. Бунда ўлчанаётган катталикнинг қийматлари ихтиёрий ўзгармасдан, муайян қонунга мувофиқ ўзгаради. Бундай ҳолда тажриба бажарилаётган шароитларнинг ва иш қўйилиш усулининг таҳлили ўлчаш натижаларининг хатоликларга эга экани доимий таъсир этувчи бир хил сабабларга боғлиқ деган хулосага олиб келади. Шунинг учун бундай хатоликлар систематик хатоликлар деб аталади. Систематик хатоликларнинг асосий сабаблари қуйидагилар бўлиши мумкин: 1.Ўлчаш жараёнининг ўзи ўз навбатида физик катталикнинг қийматини ўзгаришига олиб келиши мумкин. Электр занжирига уланган амперметр ва вольтметр занжир қаршилигини ўзгартириб, натижага таъсир қилади, қаттиқ жисмнинг чизиқли ўлчамини ўлчаганда линейка, штангенциркуль ёки микрометрлардан фойдаланганда ҳам шундай хулосага келиш мумкин. Шунинг учун ҳамма ҳолларда асбобнинг тузилишини билиб, у киритадиган ўзгаришларни баҳолаш ва ҳисобга олиш керак. 2.Кўпчилик физик катталиклар бевосита ўлчанмайди. Аниқланаётган физик катталик математик формула билан ифодаланиб, формулага кирувчи каталиклар бевосита ўлчанади. Математик модель ўрганилаётган ҳодисага таҳминан тўғри келади. Шунинг учун билвосита ўлчашларнинг натижалари систематик хатолик бўлади. 3.Ўлчов асбоблари турли заводларда ҳар хил мақсадлар учун турли –туман одамлар тамонидан ясалади. Бундай асбобларнинг юзага келтирган систематик хатолиги ҳам ҳар хилдир. Систематик хатолик тасодифий хатоликдан катта бўлишини аввалдан билиш мумкин бўлган ҳолларда тажрибада ўлчаш бир марта бажарилади. У ҳолда асбоб кўрсаткичининг энг кичик қиймати кўзда чамалаб ўлчанади ва қилинган хатолик асбобни аниқлик синфи бўйича топилади. 4.Кўп ҳолларда асбобларнинг кўрсатишлари ўлчашлар олиб борилаётган шароитларга (лаборатория хонасининг қоронғи, ёруғ бўлиши) боғлиқдир. Шунинг учун ўлчашларда асбобнинг паспортида келтирилган тузатмалар жадвалидан фойдаланиш керак. Юқорида келтирилган хатоликлар мавжудлигини фаҳмлаш мумкин. Шунинг учун тажриба ўтказувчи ўлчаш натижаларини ишлашда уларни ҳисобга олиши мумкин. Аммо кўпчилик ўлчашларда шундай хатоликлар юз берадики, уларнинг юз беришига шубҳа қилиш мумкин эмас. 7 Ўлчашларни бир неча намуналарда такрорлаш керак бўлади. Ўлчаш натижаларини танқидий анализ қилиш хатони топишга ёрдам беради. Бундай хатоликка йўл қўймаслик учун, кўпинча экспериментнинг қўйилиш методикасини ўзгартириш керак бўлади. Экспериментаторнинг сезги органлар бир хил ҳолларда ўлчаш аниқлигини оширишга ёрдам берса, бошқа ҳолларда хатоликларнинг манбаига айланиши мумкин. Демак, ҳар бир экспериментатор ўлчаш давомида систематик хатолигини киритади. Шунинг учун систематик хатоликларни баҳолаш учун ўлчашларни кўп марта такрорлаш керак эмас. Бу хатоларни ишнинг назарий анализи ёрдамида ҳам баҳолаш мумкин. Битта усул ва бир хил асбоблар ёрдамида бажарилган ҳамма ўлчашларда систематик хатоликларнинг қиймати ва ишораси бир хил бўлади. Демак, ўлчашлар сонини ошириш билан систематик хатоликларни йўқотиб, камайтириб, ёки баҳолаб бўлмайди. Систематик хатоликларни қурилмани танқидий анализ қилиш, асбобларни алмаштириш, иш бажариш усулини ўзгартириш ва ҳ.к. ёрдамида камайтириш ва баҳолаш мумкин. Тасодифий хатоликлар Ўлчаш натижаларига бир хил объектив ва субъектив сабаблар таъсир қилиш мумкинки, натижада такрорий ўлчашларнинг натижалари ихтиёрий равишда ўзгаради. Ҳар бир ўлчашда таъсир ҳар хил бўлган бундай хатоликларин олдиндан ҳисобга олиш қийин. Масалан, кўриш ва эшитиш органларининг табиий нотакомиллиги, иш жойининг етарли ёритилмаганлиги, электр ўлчашларда электр тармоғидаги токнинг тасодифий ўзгариши ва бошқа сабабларга кўра ҳар бир ўлчашда ҳар хил натижа чиқади. Бу сабабларнинг таъсир эффекти шунчалик камки, ҳар бир сабаб боғлиқ бўлган хатони берилган ўлчаш техникаси даражасида ажратиб бўлмайди. Бундай сабаблар туфайли юз берган умумий хато тасодифий характерга эга. Алоҳида ўлчашдаги тасодифий хатоликни йўқотиб бўлмайди. Аммо ўлчашни кўп марта такрорлаш натижасида бу хатоликларнинг ўлчаш натижасига таъсирини камайтириш мумкин. Тасодифий хатоликлар катталигини эҳтимоллар назарияси ва математик статистика методлари билан баҳолайдилар.

30. Моддий нуқта кинематикаси. Механик ҳаракат. Фазо ва вақт. Саноқ системаси.

Назарий механика моддий жисмларнинг мувозанати ва механик ҳаракати қонунларини ўрганувчи фандир. Вақт ўтиши билан жисмларнинг фазода бир-бирига нисба- тан ўрин алмаштириши механик ҳаракат дейилади. Назарий механикада ҳаракат пайтида жисмларда содир бўлиши мумкин бўлган шакл ва сифат ўзгаришлари ҳисобга олинмайди. Жисмнинг ҳар ҳандай ҳаракати қаердадир, бирон-бир фа- зода ва қачондир, бирон-бир вақтда содир бўлади. Фазо ҳам, вақт ҳам ҳаракат билан бир қаторда жисмнинг (кенг маъно- да материянинг) борлиқ шаклларидир. Назарий механикада фазо бир жинсли ва изотроп деб қабул қилинали, яъни меха- ник ҳодисанинг ўтиши (кечиши) унинг қаерида ўтаётганлиги- га ҳам, фазодаги қайси йўналишда содир бўлаётганлигига ҳам боғлиқ эмас. Жисмнинг фазода бошқа жисмга нисбатан ҳаракатини ўр- ганиш учун шу иккинчи жисм билан координаталар системаси (саноқ системаси) боғланади. У ҳолда жисмнинг текширила- ётган ҳаракати жисм нуқталарининг танлаб олинган коорди- наталар системасидаги фазо нуқталари билан кетма-кет уст- ма-уст тушиши орқали белгиланади. Вақт тушунчаси ҳодисаларнинг навбатдаги кетма-кетлиги- ни, уларнинг қанча давом этишини акс эттириб, у ўтмишдан келажакка томон боради ва орқага қайтмаслик хоссасига эга. Назарий механикада вақт фазонинг ҳар қандай қисмида ҳам бир меъёрда ўтади ва у фазо каби узлуксиз хамда бир жинсли деб қаралади. Вақт абадий ва чексиздир. Шунинг учун вақт- ни чексиз кўп элементлардан иборат тўплам дейиш мумкин. Бу тўпламнинг хар бир элементига вақтнинг маълум қиймати мос келади. Шуни алоҳида таъкидлаб ўтиш керакки, фазовий ўлчаш- лар учун олинган узунлик бирлиги, воқеаларнинг ўтиш жараё- нини қайд қилувчи вақт бирлиги, демак, соатнинг юриши фи- зик шароитдан ташқари, ўзларининг бошқа жисмларга нисба- & www.ziyouz.com kutubxonasi тан ҳаракатига ҳам боғлиқдир, яъни улар нисбий характерга эга. Чунончи, фазо ва вақт материянинг борлиқ шакллари экан, демак, улар ҳаракатдаги материяга боғлиқ ҳолда ўзга- ради. Бу ўзгаришлар ёруғлик тезлигига яқин тезликларда ха- ракат қилингандагина сезиларли бўлади. Назарий механикада улар эътиборга олинмайди. Механикани ўрганишда реал объектларнинг абстракт об- разлари бўлган моддий нуқта, абсолют қаттиқ жисм тушун- чалари, куч тушунчаси ва бошқа кўпгина тушунчалар кирити- лади. Шулардан баъзиларини кўриб чиқамиз. Қолганлари э^а курснинг тегишли жойларида келтирилади. Конкрет қаралаётган масала учун улчамларининг аҳа- мияти бўлмаган, массаси бир геометрик нуқтага жойлашган деб тасаввур қилинадиган жисм моддий нуқта деб аталади. Ҳар бир нуқтасининг вазияти ва қаракати иккинчи бир нуқтасининг вазияти еа ҳаракатига боғлиқ бўлган моддий нуқталар тўплами механик система дейилади. Ихтиёрий икки нуқтаси орасидаги масофа ўзгармайдиган механик система абсолют каттиқ жисм дейилади. Жисмларни абсолют қаттиқ деб ҳисоблаганда, уларда буладиган шакл ўзгаришлар назарга олинмайди. Бундай абстрактлаш жисм- ларнинг механик ҳаракатпни ўрганишии бирмунча енгиллаш- тиради (келгусида жисм деганимизда абсолют қаттиқ жисм- ни назарда тутамиз). Назарий мехника шартли равншда кинематика, статика ва динамика қисмларга бўлиб ўрганилади. Кинематикада жисмларнинг механик ҳаракати уни вужудга келтирувчи сабабга боғламай, геометрик нуқтаи назардан ўрганилади. Статика қисмида, жисмга қуйилган кучлар системасини қўшиш, кучлар системасини унга эквивалент бўлган система билан алмаштириш, кучлар системаси таъсиридаги жисмнинг мувозанат шартларини, жисмнинг оғирлик марказини аниқлаш масалалари кўрилади. Динамикада моддий нуқта, механик система ва қаттиқжисм- нинг механик ҳаракати шу харакатни вужудга келтирувчи сабабларга боғлаб ўрганилади.

31. Электр дипол майдонининг кучланганлиги. Майдон кучланганлигини оқими.

Ҳар қандай зарядланган жисм атрофида электр майдони ҳосил бўлади. Иккита нуқтавий заряд маълум бир масофада жойлашган бўлса, улар ора- сидаги таъсир шу электр майдон орқали юзага келади. Кўзғалмас q заряд ўз ат- рофида ҳосил қилган электр майдон шу майдонга киритилган синов заряди (qoқ+1) га таъсир этган куч орқали намоён бўлади. Биз қузғалмас зарядлар ва улар атрофида ҳосил бўлган вақт бўйича ўзгармас электр майдонни кўриб чика- миз. Агар бирорта q заряд атрофида ҳосил бўлган майдонга qo синов зарядини ки- ритсак унга F куч таъсир қилади. Бу куч qo заряд қўйилган нуқтадаги майдонни ҳарактерлайди ва иккала зарядлар орасидаги масофага боғлиқ бўлади. q ва qo за- рядлар орасида юзага келган ўзаро таъсир кучи Кулон қонунига асосан қуйидагига тенг бўлади: 2 o o o r k qq F ε ε = (1) ёки r r k qq F 3 o o  o ε ε = (1′) бўлади. Бу ерда 2 o o r k q ε ε катталик qo зарядга боғлиқ бўлмай фақат q зарядни ҳарактерлайдиган катталикдир. Демак 2 o o r k q E q F ε ε = = (2) бўлиб Е-ни биз электр майдон кучланганлиги деб атаймиз. Олинган ифодадан кўринадики qoқ+1 бўлса ЕқF бўлади. Электр майдони фазонинг ҳар бир нуқтасида миқдорий жихат- дан майдон кучланганлиги билан ҳарактерланади ва шу нуқтада бир бирлик 9 (qoқ+1) зарядга таъсир этган кучга сон жихатдан тенг бўлган катталикдир. (2) ифодадан биз q нуқтавий заряднинг электр майдон кучланганлигининг ифодасини ёзишимиз мумкин: 2 o 2 o o н.з r q 4 1 r k q E πε ε = ε ε = (3) (3) дан майдон кучланганлиги майдонни ҳосил қилган заряд миқдорига тўғри пропорционал ва синов заряди қўйилган масофанинг квадратига тескари про- попрционаллиги кўриниб турибди. Майдон кучланганлиги ҳам вектор катталик- дир. Унинг йўналишини синов зарядга таъсир этаётган кучнинг йўналишига қараб аниқлаймиз. o 2 o o q F r r k q E = ε ε = (4)   (2)- ифодадан кўриниб турибдики майдон кучланганлигининг ўлчов бирлиги СИ системасида [E]қH/Кл бўлади. СГС бирликлар тизимида Е нинг ўлчов бирлиги СГС электр майдон кучланганлиги бирлиги деб аталган: СГСЕ бўлади. 2. Электр майдон кучланганликларини кўшиш. Суперпозиция принципи. Агар электр майдонни бир нечта нуқтавий зарядлар ҳосил қилаётган бўлса(q1, q2,q3 ва ҳакозо) ихтиёрий нуқтада жойлашган синов зарядига этувчи кучларнинг таъсир этувчи кучларнинг этувчиси F бўлади. Бунда F = F1 + F2 + F3 + бўлиб, F1      ,F2  ,F3  ,... лар ҳар бир q1, q2, q3,... лар томонидан q0 синов зарядига таъсир этаётган кучлардир. F = ∑Fi эканлигини ҳисобга олган  ҳолда E = ∑Ei бўлишини кўриш қийин эмас. Бу ерда o  i i q F E = бўлади. E  эса ҳамма нуқтавий зарядлар томонидан ҳосил қилинган электр майдон кучланганлиқларининг вектор йиғиндисидир. Демак бир нечта нуқтавий зарядлар берилган бўлса ихтиёрий нуқтадаги натижавий майдон кучланганлиги ҳар бир за- ряднинг шу нуқтада ҳосил қилган майдон кучланганликларининг вектор йиғиндисига тенг бўлади. Электр майдонларни бундай қўшишга суперпозиция принципи дейилади. Амалда (чизмаси берилган) ҳар бир майдон кучланганлигини (биз ўрганаётган нуқтада) параллелограм қоидасига асосан қўшиб чиқилади. Су- перпозиция принципига мисол сифатида электр диполнинг ҳосил қилган ихтиё- рий нуқтадаги

32. Ядро реактори. Термоядро реакциялари.

таъсири туфайли янги ядроларнинг вужудга келиш жараёни ядро реакциялари деб юритилади. Х ядрога a заррача билан таъсир этиб, У ядро ва b заррачани вужудга келиш реакцияси ядро физикасида қуйидагича ифодаланади: У... (12.12)a,b b ёки Х У  а Х Х ва У лар дастлабки ва реакция махсули бўлган ядролардир. а ва b ядро реакциясини вужудга келтириш учун ишлатилган ва реакция натижасида хосил бўлган заррачалардир. Барча ядро реакциялари (заряд, масса сони, энергия, импульс ва импуль моментининг) сақланиш қонунлари буйсунади. Ядро реакциялари давомида энергия ажралиб чиқиши ёки ютилиши мумкин. Бу энергия масса дефекти орқали аниқланади. Агар реакция энергияси мусбат бўлса, реакция экзотермик, манфий бўлса эндотермик деб юритилади. Суст нейтронлар билан содир бўладиган ядро реакцияларини икки босқичда ўтишлигини Н.Бор (1936 й) аниқлади. заррачани Х ядро «ютиб» оралиқ компоунд (П) ядро вужудгаБиринчи босқич: келади; Иккинчи босқич: ютилган а заррача энергияси ядронинг барча нуклонларига қайта тақсимланади, натижада ядро қўзғалган ҳолатда бўлади. Қўзғалган ядро b заррача чиқариб янги ядрога айланади. Бу икки босқичли ядро реакцияси рамзий маънода қўйидагича ифодаланади: b (12.13)У  П  а Х 120 Агар реакция туфайли ажралиб чиққан заррача дастлабки заррача а билан айнан бир а реакция сочилиш реакцияси деб юритилади. Шу билан бирга агар b заррачахил бўлса, b Eaэнергияси ютилган заррача энергиясига тенг ( Еb Ea) бўлса, сочилиш эластик ( Еb ) аксинча бўлса ноэластик деб юритилади. Баъзан заррачалар айнан бир хил бўлмаслиги ҳам мумкин. Тез нейтронлар ёки дейтерейлар билан содир этилган ядро реакцияларида оралиқ компаунд ядро ҳам хосил бўлмайди. Шунинг учун у тўғридан-тўғри ядровий ўзаро таъсир реакцияси деб белгиланади. Номарказий ядро кучлари майдонидан учиб ўтаётган дейтеронни бирор нуклон (п ёки р) ютиб бошқа ядрога айланади. Бу реакция қуйидагича ифодаланади: Х(d,p)Y ёки Х(d,n)Y Баъзан ядро майдонидан учиб ўтаётган нуклон ядродан протон ёки нейтронни қамраб олиб нейтронга айланади. Х(n,d)Y; X(p, d)Y Ядро реакцияларини амалга оширишда заррачаларнинг ядро майдонидан учиб ўтиш ) муҳим аҳамиятга эга.) ва эффектив кесим юзи (вақти ядро вақти ( 1 МэВ – энергияга эга нуклонларни ядро таъсир сфераси майдонидан ўтиш вақти, ядро вақти деб юритилади. сек м сек d м я 22 7 15 10 10 / 10       (12.14) Эффектив кесим юзасининг маъноси шундан иборатки, у вақт бирлиги ичида нишон ядрога тўқнашган нуклонлар сонини ифодалайди. - бўлган ядрога нуклон снарядлари тегишАгар нишон тахтачасидаги кесим юзаси деб белгиласак:nэҳтимолини р= вақт бирлиги ичида нишон ядрога тўқнашган нуклонлар сони қуйидагича аниқланади: (12.15)ndN=Np=N 12.5 - расм. нишон тахтачасининг қалинлиги.n хажм бирлигидаги ядролар сони, Демак, тўқнашишлар сони эффектив кесим юзасига пропорционал ортади. Тажрибалар кўрсатишича, эффектив кесим юзаси нуклонлар энергиясининг камайиши билан ортади. Бу шундай тушунтириладики, нуклонлар тезлиги қанча кичик бўлса, ядро майдонида туриб қолиш вақти узоқ бўлади, яъни ютилиш эхтимоли ортади. 2 1 ~ 1 Е  (12. 16) Ядро реакцияларини Э.Резерфорд (1919 й) азот N атомини табиий радиоактив -заррачалар билан нурлантириш туфайли амалга оширган.элементлардан чиққан 1 1 17 8 18 9 4 2 14 P ёки 17 O  F  He 7 N 8 14 , p) O Сунъий ядро реакциялари Уалтон (1923 й)7 N ( 121 томонидан энергияси Е=0,8МэВ гача тезлатилган протонлар воситасида амалга оширилди 4 2 7 ) He3 Li ( p Ядро реакциялари, қандай заррачалар қатнашганлиги, уларнинг энергияси бўлинадиган ядроси атом оғирлиги ва реакция махсули ҳисобланган заррачаларга кўра турланади.

33. Атом ядросининг тузилиши. Ядро радиуси ва уни ўлчаш усуллари.

34. Тўғри чизиқли текис ҳаракат. Тезлик. Тўғри чизиқли нотекис ҳаракат. Тезланиш

35. Атом ва молекулаларнинг массалари. Модда миқдори. Модданинг агрегат холати .

36. Доимий ток қонунлари. Занжирнинг бир қисми учун Ом қонуни. Жоуль–Ленц қонуни

37. Т емпература ва термодинамик мувозанат. Идеал газ қонунлари.

38. Ёруглик интерференцияси. Когерент ва нокогерент тўлқинлар.