Mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti kimyo fakulteti tabiy va fiziologik faol moddalar kimyosi yo’nalishi mavzu : nuklein kislotalarning biologi roli

mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti kimyo fakulteti tabiy va fiziologik faol moddalar kimyosi yo’nalishi mavzu : NUKLEIN KISLOTALARNING BIOLOGI ROLI

BAJARDI : NURXO’JAYEVA AZIZAXON

TEKSHIRDI : RAIMOVA GULI

REJA :

• NUKLEIN KISLOTALARNING TUZILISHI
• NUKLEOTIDLAR VA NUKLEOZIDLAR
• NUKLEIN KISLOTALAR DENATURATSIYASI
• DNK NING KASHF ETILISHI VA UNING BIOKIMYODAGI AHAMIYATI.

1. NUKLEIN KISLOTALAR TUZILISHI:

Nuklein kislotalar birinchi marta hujayra yadrosidan ajratib olinganligi uchun nuklein (nukleus-yadro) deb atalib, Shvetsariyalik olim F.Misher tomonidan 1869 yili aniqlangan. Nuklein kislotalar yuqori molekulali birikmalar bo’lib, katta molekulyar massaga ega. Nuklein kislotalar tirik organizmlardagi irsiy belgilaming nasldan-naslga o’tishi, oqsillar biosintezi kabi hayotiy jarayonlarda muhim ahamiyatga ega. Nuklein kislotalar kimyoviy tarkibiga azot asoslaridan purin va pirimidin asoslari, uglevod komponentlaridan riboza va dezoksiriboza hamda fosfat kislota kiradi. Nuklein kislotalaming ikkita tipi mavjud: dezoksiribonuklein kislota (DNK (DNA)) va ribonuklein kislota (RNK(RNA)). Nuklein kislotalar nukleotidlardan tuzilgan. DNK va RNK azot asoslari va uglevod komponetlarini saqlashiga ko’ra bir-biridan farq qiladi

Nuklein kislotalarning birlamchi strukturasi nukleotidlaming polimerlanishi natijasida hosil bo’lgan polinukleotid zanjirlaridan tashkil lopgan. Nuklein kislotalar molekulasidagi nukleotidlar bir-biri bilan 3'-5'-fosfodiefir bog’lari orqali birikadi. Fosfat kislota har doim bir nukleotid tarkibidagi riboza (dezoksiriboza)ning uchinchi uglerod atomi bilan, ikkinchi nukleotid tarkibidagi riboza (dezoksiriboza)ning beshinchi uglerod atomi bilan bog’ hosil qiladi. Nuklein kislotalarning molekulyar massasiga qarab, tarkibidagi nukleotidlar soni har xil bo’ladi. Nuklein kislotalar kimyoviy tuzilishi, bajaradigan funksiyasi va hujayrada joylanishiga ko’ra lkkita guruhga bo’ladi: ribonuklein kislota (RNK) va dezoksiribonuklein kislota (DNK), ular quyidagi jadvalda keltirilgan.