Mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti kimyo fakulteti tabiy va fiziologik faol moddalar kimyosi yo’nalishi mavzu : nuklein kislotalarning biologi roli

3. NUKLEIN KISLOTALAR DENATURATSIYASI

Nuklein kislotalarning ikkilamchi strukturasi azot asoslari o‘rtasida vodorod bog‘lari bilan gidrofob bog‘lar yuzaga kelishi, ya’ni kuchsiz o‘zaro ta’sirlar hisobiga hosil bo‘ladi. Shu munosabat bilan xuddi oqsillarga o‘xshab o‘rtacha darajadagi ta’sirlar natijasida nuklein kislotalar denaturatsiyaga uchrashi mumkin. Nuklein kislotalar 70-100oCgacha qizdirilganda, shuningdek, kuchli kislotali yoki ishqorli muhitlarda, mochevina qo‘shilganida denaturatsiya yuz beradi. Vodorod bog‘lari bilan gidrofob bog‘lar uzilishi natijasida zanjirlar bir-biridan qochib, tartibsiz koptokcha shakliga kirib qoladi Qizdirish yo‘li bilan denaturatsiyaga uchratilgan nuklein kislota eritmasi sovutilsa, u holda bo‘sh bog‘lar yana paydo bo‘ladi va muayyan sharoitlarda dastlabki (denaturatsiyadan oldingi) preparat strukturalarga o‘xshab ketadigan qo‘sh spiralli spirallar hosil bo‘ladi, ya’ni renativatsiya hodisasi yuzaga chiqadi. Molekulalarni duragaylash usu denaturatsiya va renativatsiya hodisalalariga asoslangan nuklein kislotalarning tuzilishini o‘rganish, shuningdek, ularni fraksiyalarga, ya’ni tarkibiy qismlarga ajratish uchun qo‘llaniladi.

4. DNK NING KASHF ETILISHI VA UNING BIOKIMYODAGI AHAMIYATI

• XX asrning 50-60-yillarida genlar replikatsiyasi mexanizmini tushuntirib berishga imkon ochgan. DNK ning tuzilishi aniqlangan mahallarda tekshirishlarning shu yo’nalishini belgilash uchun yangi nom molekulyar biologiya fani vujudga keldi. Molekulyar biologiya deb, avvaliga biokimyoviy umumbiologik hodisalar –irsiyat, o’zgaruvchanlik, biologik evolyutsiyaning molekuyar asoslarini o’rganadigan bir sohasini atashdi [15-16].Lekin juda ham tez orada bu termining ma’nosi o’zgarib qoldi va buni bir muncha keng ma’noda ishlata boshlashdi. Hattoki gap shunga bordiki “molekulyar biologiya” va “biokimyo” degan terminlarni ba’zi bioximiklar sinonimlar deb hisoblashdi. Biokimyo umuman tuzilishi jihatidan barcha darajadagi tirik sistemalarning rivojlanish va vazifalarini ado etib borishga sabab bo’luvchi kimyoviy va fizik – kimyoviy bo’limlari bir-biri bilan mahkam