Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy Universiteti Fizika fakulteti Biotibbiyot yo'nalishi 1801-gruh talabasi Boboniyozov Boxodirning Biofaol moddalar fizikasi fanidan 'Garmonlarning odam organizmidagi ahamyati' mavzusidan tayyorlagan mustaqil

Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy Universiteti Fizika fakulteti Biotibbiyot yo'nalishi 1801-gruh talabasi Boboniyozov Boxodirning Biofaol moddalar fizikasi fanidan 'Garmonlarning odam organizmidagi ahamyati' mavzusidan tayyorlagan mustaqil ishi.

Garmonlarning inson organizmidagi ahamyati

• 1)Ichki sekretsiya bezlari va ularning funksiyasi
• 2) Garmonlar va ularning turlari
• 3) Garmonlarning inson organizmidagi ahamyati
• 4) Garmonal patalogiyalar

Ichki sekretsiya bezlari

• Ichki sekretsiya - organizmdagi har xil aʼzo va toʻqimalarning qonga yoki toʻqima suyuqligiga maxsus moddalar ishlab chiqarishi. Odatda, Ix. bezlari (endokrin bezlar) deganda maxsus fiziologik faol moddalar — gormonlarni sintezlab, organizmning bevosita ichki muhiti — qon va toʻqima suyuqligʻiga chiqaruvchi bezlar tushuniladi. I.s. bezlariga gipofiz, qalqonsimon bez, qalqonsimon bez yonidagi bezchalar, buyrak usti bezlari, meʼda osti bezining orolcha (ink-retor) qismi, jinsiy bezlarning bir qismi, shuningdek, epifiz (gʻurrasimon bez), ayrisimon bez (timus) kiradi. I.s. bezlarining hammasi bir-biriga chambarchas bogʻliq boʻlib, yagona funksional sistemani tashkil etadi, uning faoliyatini nerv sistemasi boshqaradi. 

Garmonlar va ularning turlari

• Gormonlar (yun. hormanino — qoʻzgʻataman) — ichki sekresiya bezlari (endokrin bezlar)da ishlanib chiqib, qonga va toʻqima suyuqligiga oʻtadigan biologik faol moddalar. Ular butun organizmga tarqalib, turli aʼzo hamda toʻqimalarning faoliyatini boshqaradi.

Garmonlarning turlari

• Tireotrop gormon asosan qalqonsimon bezta, adrenokortikotrop gormon (AKTG) buyrak usti bezlarining poʻstloq qavatiga, estrogenlar bachadonga taʼsir etadi va h.k. Boshqalari (qalqonsimon bez G.i, kortikosteroidlar, oʻsish gormoni va boshqalar) organizmning hamma toʻqimalariga (umumiy) taʼsir koʻrsatadi. G.ning oʻziga xos taʼsir etishi turlicha kimyoviy tuzilganligiga bogʻliq; mas, insulin uglevodlar almashinuviga taʼsir etadi, testosteron va boshqa androgenlar assimilyatsiya jarayonlarini kuchaytiradi, organizmda azot toʻplanishiga sabab boʻladi, glyukokortikoidlar moddalar almashinuvini oʻzgartirib, jigarda glikogen hosil boʻlishini, ayniqsa biriktiruvchi va limfoid toʻqimada oqsillarning parchalanishini, estrogenlar bachadonda fosfolipidlar bilan oqsil sintez boʻlishini kuchaytiradi, oʻsish gormoni (somatotrop G.) yogʻ, fosfor va kalsiy almashinuviga taʼsir etadi. G. Hujayraning genetik apparatini stimullash, fermentlarni faollashtirish va fermentativ reaksiyalar tezligini oʻzgartirish yoʻli bilan moddalar almashinuviga taʼsir koʻrsatadi.