Mirzo ulug bek nomidagi

Kogerentlik ilmiylik mezoni tadqiqot natijasida olingan та ’lumot-laming fundamental deb baholangan bilimlar bilan muvofiqligi va

0. 
   ‘zaro aloqasini ta ’minlaydi. Shu tariqa kogerentlik fanni unga etarlicha asoslanmagan, bahsli fikrlar va qoidalar kirib kelishidan saqlaydi.
   

Ilmiy bilimning pragmatik mezoni mantiqan imperativ sifatida mavjud soddalik talabidan kelib chiqadi. Soddalik talabi ontologik jihatdan, dunyoga obyektiv xos bo‘Igan uyg'unlik va tugallanganlikka ishora bilan ham, sintaksik va pragmatik nuqtai nazarlardan ham asoslanishi mumkin. Tadqiqotchilar fikriga ko‘ra, sintaksik soddalik tushunchasi qo ‘llanilayotgan ramzlar, kodlash, translyatsiya usullarining optimalligi va qulayligi bilan tavsiflanadi. Pragmatik soddalik tushunchasi ilmiy faoliyat eksperimental, texnikaviy va algoritmik jihatlarining soddaligi haqidagi tasawurlarni kiritish yo ‘li bilan kontekstual eksplikatsiya qilinadi. Nazariyaning izchilligi va aniqligi bog‘lanuvchi ayni shu soddalik tamoyilidan ilmiylikning estetik mezoni kelib chiqadi. Ko‘pgina olimlaming fikrlarida nazariyaning go‘zalligiga moyillik va uni qo‘msash seziladi. «Qorong‘i tushunchalar» bir qarashdayoq nazariyaning qoniqarsizligidan dalolat beradi.


Ilmiylikning mantiqiy mezoni hajmiga ziddiyatsizlik, to ‘liqlik va mustaqillik talablari, izchillik kiritilgan. Bu talablar orasida ziddiyatsizlik o‘zining birinchi tahririda ancha omonat mavqega ega. Keyinroq ilgari surilgan fallibilizm tamoyili ziddiyatsizlik impera-tivining aynan cheklanganligiga qarshi qaratilgan. Ilmiylik mantiqiy mezonining unsuri sifatidagi to‘liqlik talabida ham jiddiy kamchiliklar
1Фейерабенд П. Избранные труды по методологии науки. - М., 1986. - 234 с.

60

ko‘zga tashlanadi. Semantik va sintaksik to'liqlik - fa o l о ‘zgaruvchi va tinimsiz rivojlanuvchi dunyo borlig'i emas, balki borliqni har tomonlama tavsiflash idealidir. Mustaqillik talabi bilan bir aksiomadan boshqa aksiomani keltirib chiqarish mumkin emasligi va fanda soddalik tamoyiliga rioya qilish sharti bog'lanadi. Biroq mustaqillik mantiqiy mezon unsuri sifatida pirovard natijada olimlarning и yoki bu hisoblash tizimini asosiy deb qabul qilish borasidagi kelishuvi, konvensiyasiga borib taqaladi.