Mirzo ulug bek nomidagi

63

«Mutlaq haqiqat» atamasi uch xil та ’noda keladi:

0. 
   U aniq mukammal bilimni, «so ‘nggi instansiyadagi haqiqatmi, ayrim о ‘ziga xos gnoseologik idealni anglatadi. Shu та ’noda haqiqat
   

bilishning biron-bir darajasida ro yobga‘ chiqmaydi, unga erishib bo ‘Imaydi, u —metafora.

0. 
   Mutlaq haqiqat tushunchasini bir variantni (o ‘zgarmas) xususiyat kasb etuvchi elementar bilimlarga nisbatan tatbiq etish mumkin. Ular «boqiy haqiqatlar» deb ham ataladi. Masalan, Alisher Navoiy 1441-yilda tug'ilgan, kimyoviy element atom og'irligiga ega va sh.k.
   
1. 
   Mutlaq haqiqat deganda fanning keyingi rivojlanish jarayo-nida o ‘zining mazmunini saqlab qoladigan va radetilmaydigan, balki faqat muayyanlashtiriladigan va yangi mazmun bilan boyitiladigan bilim tushuniladi. Masalan, Eynshteynning nisbiylik nazariyasi Nyutonning klassik mexanika qonunlari kashf etilganidan so‘ng kashf etildi. Bu - «mutlaq haqiqat» atamasining eng muhim ma’nosi. Yaxlit bilim tizimi bilimning mutlaqo haqiqiy elementlarini hamda qayta ko‘riladigan va rad etiladigan nisbatan haqiqiy elementlarini o‘z ichiga oladi.
   

Xulosalar. Fanning hali ancha yosh bo‘lsa-da, lekin shakllangan an’anasiga ko‘ra barcha fanlar uchga: tabiiy, ijtimoiy va texnik fanlarga bo‘linadi. Biroq bu guruhlar bir-biri bilan qancha raqobatlashmasin, jamuljam holda ular olamni mumkin qadar to‘la tushunib etish bilan bog‘liq umumiy maqsadni ko‘zlaydi.

Tajribaviy amaliy matnlar

Progressizm, ishonchlilik, tanqidiylik, kogerentlik, pragmatik, obyektiv haqiqat, obyekti, subyekt, polifimdamentallik va evristiklikka, reduksiya, umumiylik va zarurat, soddalik va aniqlik, mantiqan ziddiyatsizlik, umumiy ahamiyatga moliklik, soddalik tamoyili, tasniflash, fanlar tasnifi, nomotetik va ideografik metodlar.