Mirsaid Aripov, Nurillo Otaxanov

funksiya
Qiymat
Abs (n)	n ning absolyut qiymati
Sqrt (n)	n ning kvadrat ildizi
Sqr (n)	n ning kvadrati
Sin (n)	Sinus n
Cos (n)	Kosinus n
Arctan (n)	Arktangens n
Exr(n)	eksponenta n
Ln(n)	n ning natural logarifmi
Random(n)	0 dan n-1 gacha bo`lgan tasodifiy son

Trigonometrik funksiyalarda burchaklarni radianlarda ifodalanishi lozim. Bunda -gradusli burchakni radianga almashtirish uchun (*)180 formulasidan foydalanish mumkin.

Almashtirish funksiyalari (3.7. jadval) ma`lumotlarni bir tipdan ikkinchisiga o’tkazish uchun mo’ljallangan.

Almashtirish funksiyalari 3.7-jadval

funksiya	funksiyaning qiymati
Chr(n)	Kodi n ga teng bo`lgan belgi
IntToStr (k)	Butun k sonini satrga aylantirish
FloatToStr (n)	Haqiqiy n sonini satrga aylantirish
StrToInt (s)	s matnni butun songa aylantirish
StrToFloat (s)	s matnni haqiqiy songa aylantirish
Round (n)	n sonini yaxlitlash
Trunc (n)	Haqiqiy n sonining butun qismi
Frac(n)	Haqiqiy n sonining kasr qismi
Int (n)	Haqiqiy n sonining butun qismi

Funksiyalarning argumenti sifatida konstanta, o`zgaruvchi yoki ifoda kelishi mumkin. Quyida funksiyalarga e’tibor bering:

n : Round((x2-x1)d);

x1: (-b  Sqrt(d))  (2*a);

Edit2.Text : IntToStr(100);

mes : 'x1'  FloatToStr(xl);

3.9. Ma`lumotlarni kiritish

Boshlang’ich ma`lumotlarni kiritish oynasi yoki tahrirlash maydoni (Edit komponentasi) yordamida tashkil qilish mumkin.

Kiritish oynasi - bu InputBox funksiyasi yordamida ma`lumotlar kiritish usuli hisoblanadi.

InputBox funksiyasi umumiy ko`rinishda quyidagicha yoziladi:

o`zgaruvchi : InputBox(sarlavha, eslatma, qiymat);

bu yerda o`zgaruvchi – satrli tipdagi o`zgaruvchi bo`lib, qiymatni oynadan oladi, sarlavha - kiritish oynasining nomi, eslatma - izoh, qiymat – oynaga to’g’ridan-to’g’ri chiqariladigan matn.

3-5 rasmda radusni radianga o`tkazish uchun ma`lumotlarni kiritish oynasi tasvirlangan. Bu oynaga mos buyruq quyidagicha yoziladi:

s:InputBox('Gradus','burchak gradusini kiriting','0');



3.5-rasm. Kiritish oynasiga misol

Foydalanuvchi matnni kiritib, OK tugmasini chertganidan so’ng, InputBox funksiyasining qiymati kiritilgan matnga teng bo`ladi. Agar Cancel tugmasi chertilsa, funksiya argumentning to’g’ridan-to’g’ri ko`rsatilgan qiymatini oladi.

Zarurat bo`lsa, InputBox funksiyasi qiymatini almashtirish funksiyalari yordamida sonli tipga o`tkazish mumkin. Masalan:

s:InputBox('Gradus','burchak gradusini kiriting','0');

gradus : StrToFloat(s);