Минерал боҒловчи материаллар Таянч иборалар

Гипс боғловчисининг ишлатилиши. Қурилишбоп гипс истеъмолчиларга қопланган ёки тўкилган ҳолда вагон ва автомашиналарда ташилади. Махсус қопланмаган гипсни намлик ва ифлосланишдан сақлаш зарур. Ҳар ҳолда гипс боғловчисини узоқ муддат сақлаш тавсия этилмайди.
Қурилишбоп гипс асосида пардадевор плиталар, кичик ўлчамдаги панеллар, паз ва гребен типидаги қоришмасиз териладиган йирик блоклар, гипскартон листлар, вентиляция ва архитектура қисмлари ва бошқа буюмлар ишлаб чиқарилади. Қурилишбоп гипсдан оддий ва мураккаб сувоқ қоришмалари, манзарали рангли ва релефли қоришмалар ва бошқа маҳсулотлар тайёрланади.
Юқори мустаҳкамликдаги гипснинг сиқилишдаги мустаҳкамлик чегараси 15-25 МПа атрофида бўлиб, ундан девор элементлари, йиғма деворбоп пардадевор плиталар, архитектура қисмлари тайёрланади.
Қолипбоп гипс керамик ва чинни-фаянс буюмлар ишлаб чиқаришда қолип тайёрлашда ишлатилади.
Магнезиал боғловчилар
Магнезиал боғловчи моддалар таркибида магний оксиди (MgO) бўлиб, каустик магнезит ва каустик доломит турларига бўлинади. Магнезиал боғловчилар кукуни магний хлорид ёки магний сулфатнинг сувли эритмаларида қорилганда қаттиқ сунъий тошга айланади. Магнезиал боғловчилар 750-8500С ҳароратда магнезитни (доломитни) куйдириб олинади:
MgCO3MgOCO2
Каустик магнезитнинг қуюқланиш даври 20 минутдан кейин бошланиши ва қотиш охири 6 соатгача бўлиши шарт. Каустик магнезит 400, 500 ва 600 (кгсм2) маркаларда ишлаб чиқарилади. Сиқилишдаги мустаҳкамлиги 1000 кгсм2 бўлиши мумкин. Каустик доломит табиий доломит тошини (СаСО3.MgCO3) куйдириб олинади. Таркибида эркин ҳолда СаСО3 бўлиши туфайли каустик доломит сифати каустик магнезитга нисбатан пастроқ бўлади. Каустик доломит 100, 150, 200 ва 300 маркаларда ишлаб чиқарилади.
Магнезиал боғловчилар органик тўлдиргичлар-ёғоч қипиқлари ва пайрахалари, каноп ва ғўза поялари ва бошқалар билан яхши ёпишади. Шу сабабли магнезиал боғловчилар асосида фибролит, ксилолит ва арболит сингари иссиқлик изоляцияси композицион қурилиш материаллари ҳамда едирилишга бардошли ксилолит поллар, зинапоя қоплама буюмлари тайёрлаш мумкин.
Суюқ шиша ва кислотабардош цемент
Суюқ шиша. Суюқ шиша натрий силикат (Na2O.nSiO2) ёки калий силикат (K2O.nSiO2) ларнинг сувли коллоид эритмаси бўлиб, сариқ ёки жигар рангида бўлади, 50-70% сувли аралашмаси зичлиги 1,3-1,5 гсм3.
Суюқ шиша майдаланган соф кварц қуми ва сода (Na2CO3) ёки поташ (К2СО3) аралашмасини 1300-14000С ҳароратда суюқлантириб олинади. Эритма тез совутилса ва 0,4-0,6 МПа босимли буғ таъсирида (автоклавда) қайта ишланса сарғиш ва кўкимтир ранглардаги суюқ шиша ҳавойи боғловчиси ҳосил бўлади.
Суюқ шишанинг қотишини натрий кремнефторид (Na2SiF6) каби катализаторлар қўшиб тезлаштириш мумкин. Суюқ шиша кислотага ва юқори ҳароратга бардошли бетонлар, силикат бўёқлар, грунтларни зичлаштирувчи композицияларда иш-ди.