Milliy universitetining jizzax filiali psixologiya va gumanitar fanlar kafedrasi

Ash konformlik eksperimentining natijalari

Konformlik eksperimentida ishtirokchilarning qariyb 75 foizi kamida bir safar bo’lsa ham, guruhga tayangan holda, atrofdagilar fikriga qo’shildi. Sinovlarning barchasini jamlash natijasida shu xulosaga kelindiki, ishtirokchilar taxminan uchdan bir holatda noto’g’ri javob bergan guruh fikriga yon bosishgan. O’tkazilgan eksperimentlar shu bilan birga guruhda mavjud kishilar sonining konformlikka ta’sirini ham hisobga oldi. Konfederatlardan faqat bir kishi bo’lganda ishtirokchilarning javoblarida hech qanday ta’sir kuchi kuzatilmagan. Guruhda uch va undan ortiq konfederatlarning mavjudligi esa konformlik darajasining o’ta yuqoriligi bilan xarakterlangan. Ash yana shunga amin bo’ldiki, birgina konfederatning to’g’ri javob berishi va qolgan konfederatlarning noto’g’ri javob berishi guruhdagi konformlik darajasining keskin pasayishiga olib kelgan. Ushbu vaziyatda ishtirokchilarning faqatgina 5 foizidan 10 foizigacha atrofdagilar fikriga qo’shilganlar (hamkorlarning necha marta to’g’ri javob aytishlariga qarab). Keyingi o’tkazilgan tadqiqotlar ham guruhda qo’llab-quvvatlovchi kishilarning mavjudligi guruhdagi konformlik ta’sirini yo’qqa chiqaruvchi asosiy vosita ekanligini tasdiqladi.

Ash konformlik eksperimenti natijalaridan qanday xulosaga kelish mumkin?

Eksperimentlarning yakunida ishtirokchilardan nima sababdan atrofdagilar fikriga qo’shilganliklari haqida so’raldi. Ko’p hollarda bu savolga talabalar guruh ishtirokchilaring xatosini bilib turishsa-da, masxara qilinish holatiga tushishni istamaganliklarini izohlashgan. Ishtirokchilarning ba’zilari esa guruhning boshqa a’zolari bergan javoblar haqiqatdan ham to’g’riligiga aminligini aytishgan. Ushbu natijalar konformlikka atrofdagilar bilan nizoga kirishmaslik va boshqa insonlar aqilliroq va ko’proq ma’lumotga ega degan qarash ta’sir etishi mumkinligiga ishora qilmoqda.

Konformlikka ta’sir ko’rsatuchi omillar

Ash odamlar qay payt va qachon atrofdagilarga yon bosishiga ta’sir etuvchi omillarni aniqlash maqsadida tadqiqotlar o’tkazishda davom etdi. U shunga amin bo’ldiki:

•