Milliy 9 (2015-y). p65

?
Savol va topshiriqlar:

---

13
DUNYONING MAFKURAVIY
MANZARASI
Siz xaritaga qarab, dunyoning, yer yuzidagi turli davlatlar,
mintaqalarning jug‘rofiy manzarasini ko‘rasiz. Bundan tashqari,
dunyoning siyosiy, iqtisodiy, madaniy manzarasi ham borki, vaqti
kålib ularning har biri haqida tågishli fanlar yordamida zarur bilim
va ma’lumotlarga ega bo‘lasiz. Shular qatori dunyoning yana bir
o‘ziga xos xususiyati, ya’ni mafkuraviy manzarasi ham borligini
yodda tuting.
«Dunyoning  mafkuraviy manzarasi» jahonda ro‘y bera-
yotgan g‘oyaviy jarayonlar, mafkura shakllari, ularning mohi-
yati, maqsadlari va o‘zaro munosabatlarini bir butun holda
aks ettiradigan tushuncha.
Davlatlar, xalqlar, turli siyosiy oqim va kuchlarning o‘z man-
faatlarini amalga oshirish borasidagi g‘oyaviy maqsadlari, kurash
vositalari o‘zgarishi bilan dunyoning mafkuraviy manzarasi ham
o‘zgarib boradi. Masalan, bundan 25–30 yillar oldin dunyoning
mafkuraviy manzarasi butunlay boshqacha edi. O‘sha paytlarda
jahondagi ikkita qudratli hukmron kuch – kapitalistik va sotsialistik
lagår dåb ataladigan Amårika Qo‘shma Shtatlari boshchiligidagi
bozor iqtisodiyoti munosabatlari asosida rivojlanayotgan davlatlar
bilan sobiq Sovåt Ittifoqi boshchiligidagi råjali-taqsimot, ma’muriy-
buyruqbozlik usuliga asoslangan mamlakatlar guruhi o‘rtasidagi
doimiy qarama-qarshilik hamda kurash dunyoning mafkuraviy
manzarasi qanday bo‘lishini bålgilab bårar edi.
Har qanday davrda ham inson qalbi va ongiga ta’sir o‘tkazib,
bu yo‘lda barcha vositalarni ishga solish dunyoning mafkuraviy
manzarasida asosiy o‘rin tutib kåladi. Jumladan, bugungi kunda
ham shunday holat ko‘zga tashlanmoqda. Låkin hozirgi vaqtda
mafkura maydonlaridagi kurash yo‘llari, shakl va vositalari misli
ko‘rilmagan darajada rivojlanib, shiddat bilan o‘zgarib bormoqda.
Chunki XXI asrda jahonda global, ya’ni butun yår yuzini qamrab

---

14
olgan axborot tizimi vujudga kåldi.
Intårnåt ana shunday global axbo-
rot tizimidir. Bunday tizim orqali
insonlarning qalbi va ongiga ta’sir
o‘tkazish imkoniyati bir nåcha ba-
robar ortib kåtdi.
Bugungi dunyoning mafkuraviy
manzarasi haqida Pråzidåntimiz
Islom Karimovning «Yuksak ma’-
naviyat – yångilmas kuch» kito-
bining uchinchi bobida atroflicha
fikr yuritilgan bo‘lib, unda jum-
ladan quyidagilar ta’kidlanadi: