-

Мутрифия: Бу фирқанинг асосчиси Мутриф Шиҳобий исмли шахс бўлиб, Зайдия фирқасидан ажралиб чиққан, энг қаттиқ адашганлардан бири ҳисобланади. Чунки улар, савоб ишларнинг энг улуғи- Пайғамбаримиз (с.а.в.)нинг саҳобаларини ҳақорат қилиш, деб эътиқод қиладилар. Уларнинг яна бир бузуқ ақидаларига кўра, мусулмонлар намоз ўқиши учун маҳсус кийими бўлиши шарт. Уларнинг бу ақидалари Пайғамбаримиз ва саҳобаи киромларнинг қилган ишларига бутунлай зиддир. Сабаби Расулуллоҳ ва саҳобалар кундалик кийиб юрган кийимлари билан ҳам намозни адо қилаверганлар.
Бобакия: Бу фирқа тарафдорлари Бобак Хуррамийга эргашганлар бўлиб, Озарбайжоннинг Бадин деб аталувчи тоғлик минтақасидан қўним топган бўлиб, ҳаром қилинган нарсаларни ҳалолга айлантириб, кўп мусулмонларни катл қилишган. Аббосий халифалар уларга қарши йигирма йил уруш қилиб, охири Бобак билан укасе Исхоқни тутиб дорга осишган.
Мозиёрия: Мозиёрийлар Журжонда Муҳаммара динини тарқатган Мозиёрга эргашган бўлиб, уларнинг фитнаси Муътасим биллоҳ халифалиги давригача давом этиб, Мозиёр дорга осилгандан кейин барҳам топган.
_
_______________________________________________________________________________________________________
Айдарбек Тулепов. “Ислом ва Ақидапараст оқимлар” 78-84-94-бетлар. Иккинчи нашр. Тошкент 2013-йил.

26
Қадария тоифаси

Қадарийлар Аллоҳ таолонинг бандаларининг амалларига боғлиқ хоҳиши, қазоси, қадари, шунингдек, яратишни инкор қиладилар. Қадарийлар ҳеч бир банда қилмаган ишни, яъни Аллоҳни инкор қилдилар. Улар ўз даъвоарида ҳаммадан ҳам мажусийларнинг қарашларига яқин бўлганлар. Ибн Умар (р.а.)дан ривоят қилиндан ҳадисда Пайғамбаримиз (с.а.в.): “Ҳар бир умматнинг мажусийлари бўлади. Ушбу умматнинг мажусийлари қадарийлардир. Агар уларнинг олдидан ўтсангиз, салом берманг. Касал бўлсалар, бориб кўрманг ва агар вафот этсалар, жанозаларига қатнашманг. Ана ўшалар Дажжол тарафдорларидир”,- деганлар. Яна бир ҳадиси шарифларида: “Умматимни ҳалок қилувчилар қадарийлар ва уруғчиликни даво қилувчилардир”- деганлар. Оиша розияллоҳу анҳо ривоятларида Пайғамбаримиз (с.а.в.) айтдиларки “Олти тоифа кишига Аллоҳ ва дуоси мустажоб бўлган барча пайғамбарлар лаънат айтадилар. Уларнинг бири Аллоҳнинг қадарига ишонмайдиганлардир”. Абу Ҳурайра (р.а.) ривоятларида Пайғамбаримиз дедилар: “Бу умматнинг энг ёмони қадарийлардир”. Қадария тоифасида хам бир неча фирқалар юзага келган, уларнинг ичида залолатга ботиб энг қаттиқ адашганлари Шайтония, Моқотилия, Мустадрика, Муфаввиза, Зиммия, Шариялардир.