Mikrobiologiya va immunologiya

Mikoplazmalarning klassifikasiyasi. Barcha mikoplazmalar bitta yumshoq terililar – Mollicutes (lot. mollia- yumshoq, egiluvchan, cutes- teri) sinfiga birlashtirilgan. Mollicutes sinfi prokariotlarga kirib, bitta Mycoplasm tales qatorini o’z ichiga oladi. U ikkita oiladan iborat-mikoplazma (Mycoplasmataceae) va axoleplazma (Acholeplasmataceae),Thermoplasma hamda Anaeroplasma avlodlari bilan to’ldirilgan.
Mikoplazma oilasi ikkita avlodga bo’linadi – mikoplazma va ureap lazma. Mikoplazma avlodining barcha vakillarini 50 ta turi bor, mochevinani gidroliz lamaydi, o’sishi uchun ekzogen xolesteringa muhtoj. Ureaplazma avlodini 8 ta serotipi bor. Axoleplazma oilasi mikrorganizmlari o’sishi uchun xolesteringa muhtoj emas. 5 turni o’z ichiga oladi.
Morfologiyasi va tinktorial xususiyatlari. Mikoplazmalar polimorf mikroorganizmlar. Ularning bu xususiyati regidli hujayra devorining yo’qligi bilan ifodalanadi. zararlangan organ va kulturalardan tayyorlangan surtmalarda taqasimon, sferik, ipsimon, ovoid tayoqchasimon yoki xalqa shaklida ko’rinadi. Qaysi shaklning ko’proq uchrashi muhit tarkibi, o’stirish usuli, o’sish fazasi, qotirish va bo’yash usuliga bog’liq. Ularning o’lchami 300-400-1000-1400 nm. Mikoplazmalar grammanfiy, Romanovskiy Gimza usullarida yaxshi bo’yaladi.
Kultural xususiyatlari. Mikoplazmalar to’liq qiymatli oqsil, xolesterin, steroidlar, nuklein kislotalari, uglevodlar, vitamin va mineral tuzlardan iborat oziq muhitda o’sadi. Patogen turlari ot yoki cho’chqa qon zardobi qo’shilgan oziqa muhitda yaxshi o’sadi. 3-7 kunlik tovuq homilasi va hujayra kultrasida ham o’sadi.
Biokimyoviy xususiyatlari. Mikoplazmalar murakkab fermentativ tizimga ega. Metobolizm xarakteri bo’yicha uch turga bo’linadi- fermentativ aktiv steringa bog’liq, fermentativ aktiv steringa bog’liq emas, va fermentativ aktiv emas. Birinchisi (haqiqiy mikoplazmalar) o’sishi uchun steringa muhtoj va glyukoza, maltoza, mannoza, fruktoza, kraxmal, glikogenlarni parchalab kislota hosil qiladi. Ikkinchisi (axoleplazmalar) ham yuqorida ko’rsatilgan uglevodlarni parchalab, kislota hosil qiladi. Ba’zi shtammlari saxaroza va galaktozani parchalaydi. Uchinchisi uglevodlarni parchalamaydi. Mikoplazmalar indol hosil qilmaydi, ba’zi shtammlari vodorod sulfit va ammiak ajratadi.
Patogenligi. Mikoplazmalarning ba’zi turalari ekzotoksin ajratadi. Mikoplazmalar hayvonlarning infeksion patologiyasida muhim ahamiyatga ega- ular alohida organlarni, organlar sistemasini zararlashi va maxsus kasalliklar chaqirishi mumkin. Ularga yirik shoxli hayvonlarning peripnevmoniyasi, qo’y va echkilarning plevropnevmoniyasi, qo’ylarning infeksion agalaktiyasi, cho’chqalarning enzootik pnevmoniyasi, parrandalar ning respirator mikoplazmatozi va h.k lar kiradi. Bu mikroorganizmlar mikoplazmozli mastit, artrit, kon’yunktivit, poliserozit, urogenital mikoplaz mozlarda ham etiologik ahamiyatga ega.
Antigen tuzilishi murakkab bo’lib, mikoplazmalar turlararo, hamda tiplararo agglyutinasiya, passiv gemagglyutinasiya, komplement bog’lash reaksiyasi, DPR orqali farqlanadi. Mikoplazmalarda antigen vazifasini lipidli, polisaxaridli va oqsilli komponentlari bajaradi.