Mikrobiologiya va immunologiya

Diagnozi. Aniq diagnoz qo’yish uchun patmaterial mikroskopik tekshiriladi.
Biopreparatlar. Favusda Kasallikning oldini olish va davolash uchun maxsus vositalar ishlab chiqilmagan.
Mog’or mikozlari qo’zg’atuvchilari – Aspergillus, penicillium, Mucor va h.k. lar avlodlariga mansub zamburug’lar kiradi.
Aspergillyoz – uy va yovvoyi hayvonlarning yuqumli kasalligi, ba’zan y.sh.h., m.sh.h., ot, cho’chqa, arilar ham kasallanadi. Odam ham bu kasallikka moyil dir. Nafas olish organlari, asosan o’pkaning granulematoz zararlanishi bilan xarakterlanadi. Qo’zg’atuvchilari Deuteromyces sinfi, Aspergillus avlodiga mansub, takomillashmagan yuqori zamburug’lardir.
Mukormikoz qo’zg’atuvchilari – mukor avlodiga mansub, ko’proq M.M. racemosus uchraydi. Mukormikoz limfa bezlari, o’pka, boshqa organ va to’qimalarda granulematoz jarayonlarining rivojlanishi bilan xarakterlanadigan surunkali kasallik.
Patmaterial. Yiring, nekrozga uchragan to’qima, ekssudat, granulematozli to’qima.
Mikroskopiya. Surtmada bo’g’inlarga bo’linmagan miseliy, sporalar ko’rinadi.
Kandidamikoz qo’zg’atuvchisi – Candida albicans Kandida avlodiga mansub achitqisimon zamburug’. U fakultativ parazit bo’lib hayvonlarning shilimshiq qavatlarida doimiy yashab, kandidamikoz (molochnisa) kasalligini qo’zg’aydi. Hazm trakti shilimshiq qavati, har xil organ va to’qimalarni zararlashi bilan xarakterlanadi. Asosan parrandalar zararlanadi. Kamroq buzoq, qo’zi va h.k. yosh mollar kasallanadi.
2. Patogen miset va mikoplazmalar laboratoriya diagnostikasi.
PATOGEN MIKOPLAZMALAR
Mikoplazmalar – mayda, hujayra devori yo’q, erkin yashovchi prokariotlar. Ularda hujayra devori membranasi vazifasini sitoplazmatik membrana bajaradi (G.Ya.Kagan, 1979).
Mikoplazmalar quyidagi kompleks belgilar bilan xarakterlanadi: 1) shoxlangan, zanjir, shar shaklidagi kichik elementlardan iborat 100-450 nm o’lchamdagi polimorfizmga ega hujayralar; 2) tashqi uch qavatli sitoplazmatik membranasi bor, ko’pgina biosintetik va regulyator funksiyalar yig’ilgan; 3) genomi bir molekulali DNK dan iborat bo’lib, halqali xromasomani shakllantiradi, nukleotid tarkibida guanin va sitozinning kamligi bilan xarakterlanadi; 4) genetik informasiya hajmi bo’yicha E.coli va T-faglar oralig’idan joy olgan; 5) juda ko’p yo’llar bilan ko’payadi- kurtaklanish, shoxlangan va zanjir shakllilari segmentlanish, oddiy bo’linish (integral usul); 6) o’sishi uchun sterin (axoleplazmlardan tashqari) va oqsil kerak; 7) zich muhitlarda markazi ko’tarilgan koloniyalar paydo qiladi; 8) bakteriyalar hujayra devori peptidoglikanlari sinteziga ta’sir qiladigan penisillin va boshqa antibiotiklarga chidamli; 9) gemadsorbsiya, gemagglyutinasiya va eritrositlarni har xil lizislarga uchratadi; 10) antigenlari aniq bir biridan farqlanadi.
Hayvonlar patologiyasida mikoplazmalarning etiologik ahamiyatini birinchi marta qoramol peripnevmoniyasida 1893 yilda Nokar va Rular aniqlashgan. Ular kasal hayvonning plevrasi ekssudatidan filtrlanuvchi agentni ajratib, qon zardobi qo’shilgan Marten bulonida o’stirish usulini ishlab chiqishdi. Rus olimlari M.G.Tartakovskiy va Ye.P. Djunkovskiylar mikoplazmalarni o’stirishni samarali usullarini yaratib, uning biologiyasini o’rganishgan. Edvard va Froyndt lar (1956) mikoplazmalarning birinchi klassifikasiyasi va nomenklaturasini taklif etishgan. Mikoplazmatologiyaning rivojlanishida V.D.Timakov va G.Y. Kagan kabi olimlarning ham xissalari katta.