+микробиология китобч doc


Маъруза. КИРИШ. МИКРОБИОЛОГИЯ ФАНИ, УНИНГ АХАМИЯТИ ВА ВАЗИФАСИ



Download 232,9 Kb.
bet2/47
Sana26.04.2022
Hajmi232,9 Kb.
#584771
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   47
Bog'liq
0009 MM Mikrobiologiya

1. Маъруза. КИРИШ. МИКРОБИОЛОГИЯ ФАНИ, УНИНГ АХАМИЯТИ ВА ВАЗИФАСИ.


Режа:

  1. Микробиология фанинг ахамияти, асосий муаммолари ва мазмуни.

  2. Микробиология фанинг бошка фанлар билан алокадорлиги.

Адабиётлар:1,2,3,7,10.


Микробиология жуда майда, оддий куз билан куриб булмайдиган, факат махсус асбоблар оркали куринадиган микроблар ёки микроорганизмларни урганадиган фандир. Уларни факат биологик ёки электрон микроскоп ёрдамида куриш мумкин.


Микробиолгия грекча суздан олинган булиб, «микрос» - майда, «биос»
- хаёт ва «логос» - фан маьносини билдиради.
Микробиология бактериялар, микроскопик замбуруглар, рикетсиялар, микоплазма, актиномицетлар, могорлар,фаглар, вируслар ва спирохеталарнинг морфологияси, физологиясини, генетикасини, экологиясини ва систематикасини хамда микроорганизмларнинг инсон, хайвон ва усимлик хаётидаги ахамиятини хам урганади.
Микробиологик шу билан бирга табиатда моддаларнинг алмашиниши, инфекция, иммунитет ва кишлок хужалик хайвонларидан юкумли касалликларнинг кузгатувчилари хакида маьлумот беради.
Микроблар олами жуда бой ва хилма – хилдир. Уларни биринчи марта микроскоп оркали кашф этилганига 250 йилдан ошди.
Микробиология бошка фанларга караганда ёш фан булишига карамай, у шу кадар тез усдики, хозир медицина, ветеринария, кишлок хужалиги,саноат, денгиз, коскос ва тупрок микробиологиясига булинган.
Микроорганизмлар дунёси мураккаб ва турли – тумандир. Улар табиатда хамма жойда кенг таркалган.
Академик В.Л. Омелянский микробларни шундай характерлайди:
«Микроблар кузга куринмасдан одамларнинг хаёт йулида хамрох буладилар».
Микроорганизмлар инсон хаётида дуст ва душман сифатида жуда куп микдорда учрайди. Уларнинг айримлари хайвонлар ва одамлар хар хил юкумли касалликларни кузгатади. Лекин микроорганизмларнинг купчилиги фойдали. Масалан, сут кислотали таом (простакваша, кефир, сут) микроскопда кузатилса уларда микроорганизмларнинг нихоятда куплигини курамиз. Микроорганизмларсиз сут кислотали таомлар булмайди. Сут кислотали микроорганизмлар карам, бодринг тузлашда хам иштирок этади. Микрорганизмлар нон ёпишда, вино, пиво тайёрлашда хам мухим роль уйнайди. Хайвонларнинг овкат хазм килишида хам микроорганизмларнинг роли катта. Масалан, 400-500 кг. Вазндаги сигирларнинг корнидаги озик- овкат таркибида 3 кг гача микроблар бор. У ерда энг куп целлюлозани парчалайдиган микроорганизмлар учрайди. Шунинг учун кориндаги усимлик хужайралари парчаланиб, озиклар узлаштиришга тайёр булади.
Юкоридагилардан ташкари микроблар металлни эритма холига келтиришда, рудалар такибидан металлни ажратиб олишда катта роль уйнайди.
Микроорганизмлар металларни факат эритма холига келтирмасдан, балки металларни табиий холда хам хосил килади. Олимларнинг фикрича, темир-руда конлар асосан микроблар иштирокида хосил булган, чунки темир-руда конларида темир Бактериялари куп учрайди.
Худди шунингдек олтингугурт бактериялари натижасида олтингугурт хосил булади. Масалан, Куйбишев области «Сирное» деган кул бор. Ана шу кул олтингугурт бактериялари фаолияти натижасида хар суткса 120 кг олтингугурт хосил булиб, кулнинг тубига чукади.
Чиритувчи микроорганизмлар улган хайвонлар мурдасини, усимлик колдикларини парчалаб, ер юзини тозалайди ва табиатда моддаларнинг алмашинишида иштирок этади.
Хозирда чучук сув микдори дунё буйича жуда кам, ер юзидаги умумий сувнинг 0,03 % ини ташкил килади. Шунинг учун санолатда ишлатилган ва ифлосланган сувларни тозалашга катта ахамият берилмокда, Масалан, когоз фабрикаларидан чикаётган чучук сувлар усимлик хужайралари ва когоз парчалари билан ифлосланган булади. Шу сувни тозалаш учун целлюлозани парчалайдиган микроорганизмлардан фойдаланилади.
Метан (СН4) газини парчалайдиган микроорганизмлардан кумир конларида фойдаланилади. Маьлумкии, метан гази шахталарда тупланганда, портлаш руй бериши мумкин. Бунинг олдини олиш учун шахталарга юборилган хавга метан газинипарчалайдиган микроорганизмлар хам кушилади. Микроорганизмлар 60 % гача метан газини шахталарда парчалаб, хавони тозалайди ва портлашдан саклайди.
Бундан ташкари микроорганизмлар маьлум мухитда биокимёвий энергияни электр энергиясига айлантиради. Масалан, денгизда машьалларда, автоматик гидролактоларда микроорганизмлар хосил киладиган биоэнергиядан кенг фойдаланилади.
Хайвонларнинг озик-овкати таркибида оксилнинг ахамияти жуда катта. Хозирги вактда оксил манбаларини топиш билан аграномлар, зооинженерлар, кимёгарлар ва микробиологлар доим шугулланиб келмокдалар. Ана шу оксилни купайтириш манбаларидан бири микроорганизмлардир. Саноатда микроорганизмларнинг усиши, ривожланишига фасллар ва об – хавонинг узгариши таьсир этмайди. Микроорганизмлар хар хил чикиндиларда усаверади. Айникса, сахаромицетлар (ачитки) оксилни купрок хосил килади. Масалан, 500 кг келадиган сигир бир суткада 0,5 кг оксил хосил килса, 500 кг ачиткилар эса бир суткада 50 тонна оксил синтез килади.
Микробиология фани юкумли касалликларни олдини олишда хам мухим ахамиятга эга. Микроблар факат хар хил касалликларни хосил кимасдан, балки юкумли касалликларни даволашда ва олдини олишда ёрдам беради. Хамма вакциналар микроблардан тайёрланади ва юкумли касалликларни олдини олиш учун кулланилади.
Назорат саволлари:

    1. Микробиология фанининг ахамияти.

    2. Асосий муаммолари ва мазмуни.

    3. Микробиология фанининг бошка фанлар билан алокадорлиги.

    4. Микробиология нимани ургатади?

    5. Качон микроскоп топилган?

    6. Академик В.Д.Олшанский микробларни кандай характерлайди?

    7. Микроорганизм дуст ва душман сифатида дейилади. Тушунтириб беринг?

    8. Микроорганизмларни озик-овкат саноатида роли.

    9. 400-560 кг келадиган хукиз корнида неча кг микроорганизм булади.

10.500 кг ачитки бир суткада неча тонна оксил хосил килади.

Download 232,9 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   47




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish