Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
23
zikr etilgan bilimni klassik tushunishga moslashtirilishi kerak. G'arb metafizikasi va 
epistemologiyasining Gadamerning germenevtik loyihasi va postmodernistlar qo‘llab-
quvvatlagan inqirozi G'arb tafakkurida bo‘shliq paydo qildi va buni G'azzoliy
oldindan ko‘ra bilgan deyish mumkin. Fenomenal inson o‘zini faqat fenomen deb biladi, 
fikr va metanarratsiyaning manbai bo‘lgan noumen
[41]
ni oddiy mantiqiy bilish 
mashinasi sifatida emas, intellektus yoki aql sifatida an'ana orqali tushunish mumkin. 
Miyaning o‘zi hech narsa qila olmaydi: u xuddi bola kabi rang-baranglikdan boshqa 
narsani yoza olmaydi. Ammo empirik nuqtai nazardan ko‘proq tushunarli va cheksizlik 
nuqtai nazaridan ko‘proq ob'ektiv bo‘lgan, Niyoziy kuylaganiday, alal-oqibat tushunishga 
olib boruvchi yuksak qobiliyat mavjud: 
Aqlim shoshar uning vajhini ko‘rsam, 
Zulfi shul tufayli muqtado bo‘ldi.
Barcha fikriy ifodalarning manbai al-Haqqa bo‘lgan o‘zgaruvchan muhabbatdir. O'sha 
Manba haqiqat hodisasi bilan ajr beradi; uningsiz Quyosh sistemasida quyoshning o‘zi 
bo‘lmaydi, biror narsani farqlab bo‘lmay qoladi. Bunday zulmat ichra hech narsani 
ko‘rmaymiz, bir-birimizni ham taniy olmaymiz; yuzlardagi nurni ko‘ra olmaymiz. Aynan 
shu nur bizga har narsadan ko‘proq borliqning ontologik mohiyatini anglatib turadi.
III bob
Sunnat birlamchiligi
Nigra sam, sed formasa... 
(Men seni sevaman, men seni o‘ldiraman) 
(Qo‘shiqlarning qo‘shig‘i) 
Zamonaviy G'arb san'ati musulmonlar vaqtini sarflab o‘tiradigan soha emas. Bizni aniq 
tashvishga solayotgan hol G'arb xristian dunyoqarashining tanazzuli va uning o‘rnini 
Renessansning muazzam xayol kuchi - fantaziya egallay borishi bizni absurd yalang‘och 
figuralar inson yaratuvchanligi qiyomiga yetgan deyishga undayotgan edi, ikki jahon 
urushidan so‘ng G'arb peshvolari inson yaratuvchanligi yangi davrda o‘z holiga tashlab 
qo‘yilgani uchun yer yuzida jannat yaratishga urinib, ayanchli ahvolga tushib qolganiga 
amin bo‘ldi. Bugungi kunda Britaniyaning rassomlaridan biri Demien Hyorst 
formaldegidda suzib yurgan qo‘yni ko‘rgazmaga qo‘ygani bilan mashhur bo‘lib ketgan 
edi. Mashhurlik bobida undan kam bo‘lmagan kulrang Mark va Spenser kostyumini kiyib 
olgan o‘rta yoshlardagi gomoseksualistlar Jilbert va Jorj o‘z tana suyuqligidan 
foydalanib, katta matolarga surat chizishadi. 1998 yili Britaniyadagi san'at olamida 
yuksak mavqega ega bo‘lgan Tyorner mukofotiga sazovor bo‘lgan surat filning axlati 
bilan ishlangan edi. Ehtimol, biz musulmonlar, shuning uchun bo‘lsa kerak, modern 
G'arb san'ati bilan kelisha olmaymiz va uni o‘zimizning qarashlarimizga nomuvofiq deb 
topamiz; modomiki, san'at tamaddunning qaymog‘i ekan, Teyt galereyasi zallarida 
sollana-sollana odim otish bilan tashvishli anglam bir-biriga zid kelishi lozim. Madaniyat 
elitasi xristianlikka jiddiy yondashgan chog‘lar yaratilgan muhim asarlarni musulmonlar 
yaxshi ko‘rgan narsasiga bo‘lgan muhabbatiga tug‘ilajak xavf-xatarga qaramasdan, 
go‘zal deb tan olishi mumkin. Ma'rifat deb atalmish narsa xristianlikning qonini so‘rib 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter