Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
53
chin ma'noda adolat izlash natijasi edi. Bu hol G'arb jamiyatini xristian an'analaridan 
islom me'yorlari tomon burib yubordi. Unga ko‘ra, ayol hamisha, hatto turmushga 
chiqqanidan so‘ng ham qonuniy sub'ekt hisoblanadi, uning mulki, familiyasi, vorislik 
huquqi va da'vo bilan sudga murojaat qilish huquqi saqlanib qoladi.
Go‘yoki so‘nggi 30 yil davomidagi yangi feminizmdan musulmonlarning paytavasiga 
qurt tushib qolgan, qabilidagi gaplar Freyden, Greer va Dalining jangari va mafkura suvi 
yuritilgan dunyoqarashidan boshqa narsa emas. Ushbu mutafakkirlar nafaqat 
jamiyatdagi struktural adolatsizlik, qolaversa, erkak va ayollarning identiteti xususidagi 
fundamental qarashlarga qarshi hujum qilish bilan yangi bir bosqichni boshlab berishdi.
Simon de Beovo (Beauvoir): «Onalik instinkti bekor qilinmaguncha, ayollar qulligicha 
qolaveradi», deb yozgan edi; yangi feministlarning bunday baqir-chaqirlarini har 
qadamda eshitish mumkin. Shu nuqtai nazardan qaraganda, an'anaviy tarzda ayol 
deganda, noziklik, erkak deganda esa jasorat esga tushishi biologik va axloqiy nuqtai 
nazardan asossizdir. U «patriarxat» deb ataluvchi butun boshli an'anaviy binoning 
tayanchi sifatida hujum qilib turish ob'ekti bo‘lgan.
Shu o‘rinda musulmonlar sakrab kemaga chiqib olishi kerak. Qur'on va bizning 
ilohiyotshunoslik an'analarimiz ikki jins koinotga xos qutblanishning bir bo‘lagi ekanidan 
boxabarlikka tayanadi. Biz har bir juft yaratilganiga ishonamiz, muqobil ilk sabablar
o‘rtasidagi o‘zaro tortishish munosabatlari dunyoni harakatga keltiradi va unga qadr-
qimmat baxsh etadi. Qadimgi xitoyliklar O'N MING NARSAni 
In
va 
Yan
ga bo‘lgani 
singari, musulmonlar rod - jins xususiyatiga ega bo‘lgan arab tilida vahiy kelgani 
hodisasini tilga olar ekan, jins kelishuv emas, ilk sabab, oddiy biologiya emas, metafizika 
ekanini yaxshi biladi.
Shunday qilib, islomning turimi - pozitsiyasi injadir. Metafizik nuqtai nazardan, erkak va 
ayol sabablari teng kuchlidir. Hodisalar Ularning o‘zaro harakati orqali ro‘y beradi: 
shunday qilib, yaratuvchanlik borki, nasl qoldirish hissi bilan bog‘liq. Biroq Murata 
jamiyatdagi «shu yerda-quyida» printsiplari o‘rtasida oddiy 
paritet
- muvozanat 
o‘rnatish sa'y-harakatlari adolatni yetarli darajada ta'minlay olmayotganini ko‘rsatib 
beradi. Har bir ilohiy nomning o‘ziga yarasha vazifasi bor. Insoniyat genetik qulaylik 
uchungina jinslarga bo‘lingan. Erkak ham, ayol ham Allohning yerdagi 
xalifa
laridir, 
biroq ilohiy komillikning qo‘shimcha jihatlarini bayon qilishda ularning «vazirliklari» 
asosiy masalalarda bir-biridan farq qilishadi. 
Islomning inson tabiati (
fitrati
) oyoq osti qilishga emas, parvarish munosibligini hamda 
erkaklar va ayollar faoliyatning boshqa-boshqa turlariga moyil ekanini tushunishi 
liberallarning ayyuhannos va noroziligiga sabab bo‘ladi. Bu hol ularning nazdida uchchiga 
chiqqan kufr sanaladi. Biroq liberallar tez-tez tilga olishni xush ko‘radigan eng sodda 
biologik va utilitar (faqat foydani ko‘zlovchi) istilohlarida ham taqdirning mutlaq 
identiteti jumboqligicha qolaveradi. Ammo nomaqbul jamiyatgina ayollar ongini mutlaq 
tenghuquqlilik axtarish istagi bilan zaharlashi mumkin, shuning barobarida u ayollarning 
farzandli bo‘lishiday voqelikdan hamda - masalaning eng janjalli jihati ham shunda - 
ularning bola boqishdan huzur qilishidan ko‘z yuma olmaydi. Ular farzandlarining 
jamiyatdagi kufr va g‘ayridiniy qarashlarda ayblanishiga qarshi turish uchun o‘zlari 
erishgan mavqedan voz kechishday jasoratga ham, yoki soliq idoralarining ta'qibiga ham 
tayyor; ammo ular o‘z e'tiqodida sobitqadam, dunyoviy tafakkurni iqi suymaydi, onalar 
farzandlarini enagalardan ko‘ra yaxshiroq tarbiyalashadi, ko‘krak suti sun'iy sutdan ko‘ra 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter