Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

mazhab
ga 
taqlid
vositasida 
amal qilish masalasida yakdil bo‘lib keldi. Ushbu yakdillikda yaqqol foyda va imtiyozlar bor, ayniqsa, 
g‘ayrat butunlay so‘nib qolgan va ruhlar o‘z ehtiroslaridan mast bo‘lishga mahkum etilgan kunlarda 
har kim o‘z fikri borligidan lazzat olar edi». Bu bizga islomning turli fikrlar ehtimoli va qonuniyligini rad 
etadigan totalitar din emasligini eslatib turadi. «Musulmon ulamolari 
mujtahid
o‘zining shariat 
hukmlarini chiqarishday qonuniy 
ijtihod
i masalasida gunohga yo‘l qo‘yishi mumkin emas. [Faqat]
Bishir al-Marisiy, Abu Bakr al-Asamm va mu'tazaliylar va o‘n ikki imomga ergashuvchi shialar ta'limoti 
singari qiyos ilmini rad etuvchilargina har bir fiqhiy muammo uchun yagona to‘g‘ri hukm borligiga, 
kimki unga erishmasa, gunohkor ekaniga ishonadilar". (Amidi, IV, 244.) Albatta, bu islomning ilohiy 
rahmati, sog‘lom va saxiy bag‘rikengligi ramzidir. «Alloh sizlarga yengillikni istaydi, og‘irlikni 
xohlamaydi» (Qur'on, «Baqara» surasi, 185-oyat). "Men qiyinlashtirish uchun emas, osonlashtirish 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
219
uchun yuborilganman". (Buxoriy, "Ilm", 12.) "Allohning rasuliga - unga rahmatlar va salomlar bo‘lsin 
- hech qachon ikki fikrdan birini tanlash imkoni berilmagan edi. Agar gunoh bo‘lmasa, ulardan 
osonrog‘ini tanlar edilar". (Buxoriy, "Manoqib", 23.) Biroq Dehlaviy yashagan davrda odamlar 
Sunnatning ushbu printsipini mensimagani uchun shikoyatlarga sabab bo‘lgan jarayon bugungi 
kunga kelib yanada zaharliroq bo‘lib qoldi. Eng zararli narsa shuki, nafs shunchalik katta kuchga 
aylandi, ba'zi bir davralarda ko‘hna musulmonchilikka xos xushmuomalalik va bag‘rikenglikka 
asoslangan 
adab 
yo‘qolib ketdi, odamlar boshqa musulmonlarning o‘zinikidan boshqacha bo‘lgan 
fikrini qabul qilishi qiyin bo‘lib qoldi. 
[556]
Ko‘pgina yosh musulmon faollari, ehtimol, o‘zini doimiy xavf ostida sezgani uchundir, Imom 
Malikday allomaning fiqh xususida berilgan 40 savolning 36 tasiga, bilmayman, (
la adri
) deb javob 
berganiga qaramasdan, o‘z dini haqida nimanidir bilmasligi mumkin ekanini tan ololmaydi. (Amidi, IV, 
221.)
[557]
So‘nggi mushohada sifatida ushbu bob fiqhni zamonaviy sharoitlarga javoban kengaytirish va 
rivojlantirishga qarshi e'tiroz deb tushunilmasligi kerakligini qo‘shib qo‘ymoqchi edim. Ayni paytda o‘ta 
jiddiy 
ijtihod 
talab etilmoqda; ushbu kitobda aytilgan fikr shuki, bunday ijtihodni havaskorlar emas, 
yuksak malakali ulamolar amalga oshirishi shart. 
[558]
Historia monotheistica
(lot.) - 
yakkaxudolilik tarixi.
[559]
Puer aeternus 
(lot.)
 - 
abadiy bola.
[560]
Homo Islamicus 
(lot.)
 - 
islom kishisi.
[561]
Bioetika
(
ingl.)
- b
iologik tadqiqot va amaliyotlarning etika, ya'ni axloqqa oid jihatlarini 
o‘rganuvchi fan. 
- Tarj.