Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

ijtihod 
darajasiga 
yetmagani uchun
mujtahid
mazhab
iga ergashsa, 
 
boshqa imomlar o‘z imomidan farq qilishidan 
xafa bo‘lmaydi».
 (Shatibi, 
I'tisam
, III, 260.) 
Ulamolar turli mazhab vakillarining bir-birini hurmat 
qilishiga oid misollarni ko‘plab keltirgan. Masalan,
 
damashqlik ilohiyotshunos olim Shayx Ibrohim as-
Samadiy (1662 yili vafot etgan) xudodan 4 ta o‘g‘il berishni so‘rab iltijo qiladi. U farzandlarining har 
biri tan olingan mazhab vakili bo‘lishini, shu tariqa o‘z xonadoniga to‘rt hissa rahmat yog‘ilishini 
istaydi.
 
(Muhammad al-Amin al-Muhibbi, 
Khulasat al-athar fi a'yan al-qarn al-hadi 'ashar
[Cairo, 
1248], I, 48.)
[542]
«Allohning rasuli - unga Allohning rahmati va salomi bo‘lsin - Mu'ad ibn Jabalni Yamanga 
yubormoqchi bo‘lganida undan so‘radi: "Agar biror ishga qozilik qilish kerak bo‘lib qolsa, qanday qilib 
hukm chiqargan bo‘lar edingiz?" U javob berdi: "Allohning kitobida nima deyilganiga qarab". 
Rasululloh: "Mabodo, Allohning qitobidan topmasangiz-chi", deb so‘radilar. U: "U holda Allohning 
rasuli sunnatlari asosida o‘z hukmimni chiqarishga
(ijtihodi ra'yi)
harakat qilaman", deb javob 
berdi. (Abu Daud, Aqdiya, 11.)
[543]
Kamali, 366-393, especially 374-7; see also Amidi, IV, 219-11.
[544]
Kamali, 386-8.
[545]
Mujtahid 
o‘z mulohazasida
ijmo
ga yoki asosiy printsiplarga, yoki bir ma'noli matnga, yoki 
ochiq qiyos 
(
al-qiyas al-jali)
ga hech bir isbotsiz qarshi boradigan bo‘lsa, uning muqallidiga o‘z 
qarashini odamlarga yetkazishiga yoki o‘sha asosda fatvo berishiga yo‘l qo‘yilmaydi... biroq hech kim 
bu narsalarga huquqshunoslik, ochiq qiyos, bir ma'noli matnlar va boshqa nimadir aralashib qolganini 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
217
yoki qolmaganini bilmaydi; buni bilish uchun kishi usul ul-fiqhni o‘rganishi va o‘zini fiqh ummoniga 
tashlashi kerak". (Imam Shihab al-Din al-Qarafi, 
al-Furuq
(Cairo, 1346), II, 109.)
[546]
Imom ash-Shatibiy buni quyidagi iqtibos misolida tushuntirib beradi, u boshdan-oyoq