Microsoft Word xulafoi roshidiyn ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

45

Hazrati Umar Rasulullohning ahli baytlariga hurmatlari juda ziyoda bo‘lgandi. 

 

DAHSHATLI QOTILLIK 

 

Bir millatga baxt bo‘lib tushgan narsa albatta ikkinchi millatga baxtsizlik bo‘lishligi 

tajribalarda isbot etilgandur. Shunga binoan arablar futuxoti zotan o‘z shaklida arablarga 

qanchalik yaxshiliklar keltirgan bo‘lsa, mag‘lub bo‘lgan Iroq va Eron davlatlariga 

inqirozni keltirdi. 

To‘g‘ri, Umar ibni Hattob bosib olingan joylardagi yerli xalqlarga adolat va insof bilan 

hukmronlikda bo‘lgan bo‘salar-da, biroq mazkur davlatlardagi mansablaridan ayrilgan 

ayrim kimsalar ichlarida Islom hukmdoriga nisbatan qandaydir ichki adovatda uyg‘onishi 

tabiiydur. Eronning ko‘zga ko‘ringan hukmdorlaridan biri Bo‘lgan Xurmuzon urushda asir 

olinib Madinaga keltirilgan edi. U hazrati Umarga hiyla ishlatib o‘z jonini saqlab qolgandi. 

Bundan boshqa yana o‘z mulklaridan urush tufayli ajragan yana bir necha shaxs-lar 

Madinada yashab turardilar. 

Bizzot bunday ichida adovati bo‘lgan kishilarning poytaxtda yashashligi siyosiy nuqtai 

nazaridan qaralganda ham durust tugal edi. Biroq hazrati Umar Islomdan biroz shikast 

yeb yaralangan bunday kimsalarni paytaxtdan chetga surmoqchi ham bo‘lgandilar. Lekin 

amalga oshirmagandilar. Mana shunga o‘xshash dillarida g‘araz bo‘lgan kimsalar 

bekituqcha to‘planib hazrati Umarni o‘ldirishga qaror bergandilar. Ular bu ishga Mug‘ira 

ibni Shubaning quli nasroniy Abu Lu’luani tezlardilar. Abu Lu’lua bir kuni hazrati Umarga 

shikoyat qiladi. Umar uning shikoyatini tinglab yaxshi tavsiyalarda bo‘ladilar. Biroq u 

hazrati Umarga bir necha: og‘ir gaplar bilan tahdid etadi. Adolatda nomdor bo‘lgan Umar 

qulning tahdidiga e’tibor bermay o‘tib ketaveradilar. Ammo Abu Lu’lua qatiy ishga 

kirishib bir xanjarini zaharlab tayyorlab qo‘yadi. Uldirishga qasd qilgan kuni ertalab u 

masjidga keldi. Tongi namozni hazrati Umar juda erta o‘qirdilar. Shundan foydalanib u 

masjidga kirib Umarning namoz boshlashlarini kutib, orqalariga yaqin joyda poylab turdi. 

Hazrati Umar namozga takbir aytib kirishlari bilan og‘ulangan xanjarni urdi. Bir necha 

marta sanchib ko‘p yerlarini yaraladi. Hazrati Umar «meni o‘ldirdi» ushlanglar!» deb 

qichqirdilar. Odamlar uni ushlashga urindilar. U bir necha kishini yaralab qochib 

ketmoqchi bo‘ldi. Lekin bir sahoba orqasidan kelib yiqitib oldilar. Qo‘lga tushganiga aqli 

yetgan Abu Lu’lua o‘ziga-o‘zi xanjar urib o‘ldirdi. Voqeadan faqat Umarning yaqinlarida 

turgan kishilar xabardor bo‘ldilar. Ortda turganlar esa Umar qiroatdan to‘xtaganlarida 

taajjubda «Subxonalloh, subxonalloh» deyishdi. 

Abdurahmon ibni Avfni o‘rinlariga imom qo‘ydilar. Tezdan namozni tugatib Umarni 

uylariga olib ketshtsdi. Voqeani eshitgan ahli Madina qayg‘uga tushdi. Ko‘chalarda 

yig‘lab motam tutuvchilar ham bo‘ldi. 

Umar uylariga keltirilgach, o‘g‘illarini chaqirib «menga kim qasd qilganini bilib kel» 

dedilar. O’g‘illari «Joningizga Abu Lu’lua qasd qildi ekan», deganida Umar 

«Alhamdullilloh, meni Ollohga sajda qilgan kimsa o‘ldirmabdi», dedilar. Darhol tabib 

chaqirtirdilar. Tabib kelib jarohatni ko‘rdi. Yaxshilab tekshirib chiqqanidan keyin Umarga 

qarab, «Qiladigan ishingizni qilib oling, jarohatingiz og‘ir», dedi. 

Asxob hirom Umarning oldilariga kirib ko‘p taassuflar bildirardilar. Umar hazratlariga 

suiqasd xijratning 23 yili zulxijja oyining seshanba kuni ertalab bomdod namozi paytida 

bo‘lgan edi. Vafotlari ham shu kuni kechqurun bo‘ldi. Vafot et-ganlarida hazrati 

Umarning o‘ttiz-qirq dirhamga yaqin boyliklari qolgan bo‘lib, ustlarida 80 ming dirhamga 

yaqin qarzlari bor edi. Qarzlarini o‘z mol-mulklaridan to‘lashga, agar yetmasa qarindosh-

urug‘larining mulklaridan to‘lashga tavsiya etdilar. Butun Arabistonni tilloga ko‘mib 

tashlagan hukmdordan qolgan boylik mana shu arzimas dirhamlardan iborat bo‘lgandi. 

---

Xulafoi roshidiyn. Rizouddin ibn Faxriddin