Microsoft Word xulafoi roshidiyn ziyouz com doc

USMONNI ISLOMGA KIRISH SABABLARI 

 

Usmon (r. a.) serpul, savdogar odam edilar. Tabuk g‘azotida musulmonlarning 

qo‘shinini to‘liq qurollantirgan kishi mana shu Usmon bo‘ldilar. Ibni Ishoq «Usmon tabuk 

jangchilariga shunchalik ko‘p pul sarfladilarki, hech bir kishi u zot barobarida pul 

sarflagan emasdur», deb yozadilar. Usmon Rasulullohni hujralariga ming dinor pulni olib 

kelib sochib yuborganlar, 950 ta tuya va 50 ta ot hadya qilib olib kelganlar. 

Rasululloh hazratlari bunday saxovatlarini ko‘rib: «Usmon bu ishi bilan aslo zarar 

qilgani yo‘q», deganlar. Keyin esa: «Kimki nochor askarni qurollantirsa, unga jannat 

nasiba bo‘ladi», deb bashorat qildilar. 

Usmon bu bilan ham kifoyalanib qolmay, balki yahudiydan Rum qudug‘ini ham sotib 

olganlar. Yahudiy uning suvini sotib foydalanardi. Mazkur quduqning yarmini 20 000 

---

Xulafoi roshidiyn. Rizouddin ibn Faxriddin 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

52

tanga va yuzta yosh tuya barobariga sotib oldilar. Musulmonlar o‘zlariga belgilangan 

muddatda kelib mazkur quduqning suvidan olib keta boshladilar. Hech kim yahudiyning 

suvini olmay qo‘ydi. Buni ko‘rib yahudiy qolgan yarmini ham juda arzonga sotib 

yuboradi. Mazkur quduqning hammasini sotib olganlaridan so‘ng Usmon musulmonlarga 

Olloh yo‘lida hadya qilib yuborganlar. 

Abu Bakr Siddiq xalifalik qilayotgan vaqtlarida bir yil yog‘ingarchilik kam bo‘lib 

ocharchilik boshlanadi. Abu Bakr odamlarga: «Bor narsalaringni berkitmay to Olloh 

kenglik bergunga qadar yeb turinglar», deb buyuradilar. Ertasiga Abu Bakrga 

Usmonning hovlilariga ming qop bug‘doy va taom kelib tushganligini xabari yetadi. 

Ertalab savdogarlar Usmonning hovlilariga borib eshiklarini qoqdilar. Usmon eshikni 

ochib ularga peshvoz chiqdilar-da, «nega keldingiz» deb so‘radilar. Ular «siznikiga ming 

qop bug‘doy va taom kelib tushibdi, shuni eshitib sotib olgani keldik» deyishdi. «Unday 

bo‘lsa, marhamat, ichkariga kiraveringlar»— deb Usmon ularni hovliga boshlab kiradilar. 

Hovlida bug‘doylar to‘lib yotibdi. Usmon ularga qarab: «Shomdan sotib olgan bahoyimga 

qanchadan foyda berasizlar?» deb so‘radilar. Ular: «o‘niga o‘n ikkidan beramiz», 

deyishdi. Usmon «bu kamlik qiladi», deganlarida ular «bo‘lmasa, o‘n beshdan beraylik» 

deyishdi. Usmon «yana qo‘shinglar», deganlarida, ular «yana qancha qo‘shaylik», axir 

biz Madina savdogarlarimiz-ku?» deyishdi. «Har tangasiga o‘n tangadan bera olasizmi?» 

dedilar. Ular «yo‘q» deb javob berishdi. «Unday bo‘lsa guvoh bo‘ling, ey savdo ahli, bu 

bug‘doy Madina kambag‘allariga sadaqa qilinadi» dedilar va hammasini bepul sadaqa 

qilib yuborganliklarini ibni Abbos rivoyat qiladilar. 

Usmon shu darajada oliy himmat saxiy edilar. U janob Ollohdan benihoya qo‘rqardilar. 

U kishi Abu Bakr, Umar va boshqa sahobalar kabi urushdan katta martabalarga ega 

bo‘lmaganlar. Zero, Rasululloh hazratlari Zotir ruko’ va G’atfon g‘azotlariga chiqqanlarida 

Usmonni Madinada o‘z o‘rinlariga qoldirib ketgandilar. Qurayshlar ichida qarindoshlariga 

yaxshilik qiladiganlaridan edilar. Kunduzlari ko‘pincha ro‘za tutardilar, kechalari esa 

uyg‘onib namoz o‘qirdilar. Rasululloh hazratlari 146 ta hadis rivoyat qilganlar. O’zlari 

so‘zamol kishi bo‘lmaganlaridan xalifalikka saylangan vaqtlarida xutbalar o‘qiyotib ham 

va’z ayta turib juda qiziqib, zo‘rg‘a gapirar edilar.