Microsoft Word Xitoy tilida vaqt kategoriyasi

II. Vaqtni ifodalovchi yordamchi

着   zhe so’zi – biron-bir ish-

harakatning yoki holatning davom etayotganini anglatadi. Quyida bir necha shu 

bilan bog’liq holatlar keltirilgan. 

1. Ish-harakatning davomiyligini ifodalaydi:  

---

57 

 

1) 

姐妹俩坐在山坡上愉快地唱着歌。Jiěmèi liǎ zuò zài shānpō shàng 

yúkuài de chàng zhe gē.  Opa-singil tog’ qiyaligida o’tirib, xursandchilik bilan 

qo’shiq kuylamoqdalar;  

2)

一个白发苍苍的老头儿正在床上睡觉，像雷一般的打着呼噜。Yī 

gè báifā cāngcang de lǎotóur zhèngzài chuán shàng shuìjiào, xiàng léi yībān de 

dǎ zhe hūlu.  Sochlari oppoq bir bobo yotoqda xuddi momaqaldiroqdek xurrak 

otib uxlamoqda. 

2. Ish-harakat hamda holatning davomiyligini anglatadi: 

他突然发现山

脚下有一间房，门口坐着个老奶奶。Tā tūrán fāxiàn shānjiǎo xià yǒu yī jiàn 

fáng, ménkǒu zuò zhe gè lǎo nǎinai.  U to’satdan tog’ etagida kichkina uy 

borligini va eshik ostonasida kampir o’tirganini payqadi. 

3. Biron-bir ish-harakat bajarilgandan so’ng, o’sha narsaning joylashgan 

holatini bildirib keladi:  

1) 

桌子上放着收音机。Zhuōzi shàng fàng zhe shōuyīnjī.  Stol ustida 

radio-priyomnik turibdi; 

 2) 

教室开着窗户，里边坐着很多学生。Jiàoshì kāi zhe chuānghu, 

lǐbian zuò zhe hěn duō xuésheng. Sinf xonasining derazasi ochiq , ichkarida juda 

ko’p o’quvchilar o’tiribdi. 

4. Biror-bir harakatni ifodalamaydigan fe’llardan so’ng, 

着 qo’yilib, u 

ham holatni anglatadi:  

1) 

在你们身上寄托着中国与人类的希望。Zài nǐmen shēnshàng jìtuō 

zhe Zhōngguó yù rénlèi de xīwàng.  Sizlar Xitoy va insoniyat umidlarini 

boshqarasizlar;  

2) 

第二天早饭后，小吴和小张就在草堆附近等着。Dì èr tiān zǎofàn 

hòu, Xiǎo Wú hé Xiǎo Zhāng jiù zài cǎoduī fùjìn děng zhe. 

---

58 

 

Ikkinchi kuni nonushtadan so’ng, Xiaowu va Xiaozhang  o’tlar orasida kutdilar. 

5. 

着 sifatlar bilan birkib, holatning davomiyligiga ishora qiladi: 屋里的

灯还亮着…Wū lǐ de dēng hái liàng zhe...Xonadagi chiroq hali yoniq turibdi ...  

Lekin  “sifat+

着

” ko’rinishdagi birikma asosan tuallanmagan gaplarda 

qo’llaniladi, ya’ni ushbu gapning davomi bo’lib, bu murakkab gap sanaladi: 

屋

子里亮着灯，孩子们正在等下学习。Wúzi lǐ liàng zhe dēng, háizimen 

zhèngzài děngxià xuéxí. Xonada chiroq yoniq, bolalar chiroq yorug’ida dars 

tayyorlashmoqda.