|
www.ziyouz.com kutubxonasi
97
O‘rtada turgan odam puldan ko‘proq o‘marib qolib, domlalarga kamroq yetib bordimi,
harholda bir imtihonida qoqilib, kechki o‘qishga arang to‘g‘rilashdi. Bola bevosh bo‘lib
ketmasin, deb otasi uni o‘zi ishlaydigan idoraga yugurdak qilib joylashtirdi. Idorada
charos ko‘zlari o‘ynab turuvchi bir qiz ham ishlardi. Unga qarab turib chigirtka bir
yumalab shu qizga aylanib qolgan yo bu qiz bir yildan beri och o‘tiradi, deb o‘ylash
mumkin edi. Kunda o‘zgartiriluvchi sara ko‘ylaklar yog‘och ilgichga ilib qo‘yilganga
o‘xshardi. Ana shu ozg‘in badanda bo‘liq ko‘krak qaydan paydo bo‘lgani Yaratganga ham
qorong‘u bo‘lsa kerak. Xullas, shu qiz o‘zidan olti yoshgina kichik bo‘lgan, pishiq gavdali,
jingalik sochli, istarasi issiq Jamshidni yaxshi ko‘rib qoldi! Ilmoqli gaplar, shirin
jilmayishlar... aytaman desak, gap ko‘p. Yaxshisi, voqea bayonini muxtasar etib,
debochadan xotimaga o‘tib qo‘ya qolaylik: yigit qizni qattiq sevib qolsa devonavash
bo‘lib yuraveradi, yo‘l poylaydi, dunyoni ohlarga to‘ldiradi. Ammo qizning sevgisidan,
ayniqsa unda makkorlik o‘ti bo‘lsa, qo‘rqqulik ekan. Bir kuni idorada ish tugab, hamma
tarqagach, qiz «choy ichish» bahonasida Jamshidni olib qoldi. Eshik ichkaridan berkitildi.
Lablar birlashdi. Asosiy ishga bir bahya qolganida Jamshidning miyasiga bir narsa
urilganday fikri ravshanlashib, o‘zini tortdi. Tashabbusni boshlab bergan qiz
sharmandaligini yashirish uchun yig‘ladi, sevgi o‘tida qovurilib ketganini aytib nola qildi.
Jamshid ketmoqchi bo‘lganida «o‘zimni o‘ldiraman», dedi. Jamshid bu gaplarga
ishonmay «o‘ldirsangiz o‘ldiravering», dediyu, chiqdi-ketdi.
Kechasi o‘qishdan qaytsa, uyida milisalar o‘tirishibdi. Qizning zo‘rlanganini, qiz nomusga
chidolmay o‘zini uchinchi qavatdan tashlaganini milisalardan eshitib,
«hazillashyapsizlarmi?» dedi. Milisalarning hazillashmasligini bu go‘dak o‘shanda bilmas
edi. Qo‘llarini qayirib olib ketdilar, onasi faryod urib qolaverdi.
O‘rtaga nomus tikilgan edi. Bir tomon to‘rt yil burun poymol bo‘lgan qizlik nomusi,
ikkinchi tomon beg‘ubor yigitlik nomusi uchun olishishardi. Qizning homiy opajoni
Jamshidning otasidan kuchlilik qildi. Uchinchi qavatdan yo‘g‘on taxtani tashlab
yuborsangiz maydalanadi, ammo quruq suyakdan iborat bu qiz o‘zini yerga otibdi-yu,
biron yeri sinmabdi-ya, deb ajablanish ortiqcha edi. Qizning suv quvuriga osilib
pastroqqa tushib, keyin axlat uyumi ustiga o‘zini otganini kim isbotlab bera olardi?
Jamshidning otasi yollagan oqlovchi «yuqoridan davleniya kuchli bo‘votti», deb olgan
puliga yarasha ish qilmadi. Xullas, Jamshid besh yilgina sayr qilib keladigan bo‘ldi, qiz
esa sharmanda emas, jabr chekkan ma’suma sifatida o‘zini oqlab oldi.
Jamshidning onasi xasta edi. Tabiblar «tug‘sang— o‘lasan» deyishiga qaramay,
turmushga chiqqan, «o‘lsam ham tug‘ib o‘lay», deb ularga quloq osmagan edi. Uning
yuragi to‘lg‘oq azobiga chidadi-yu, ammo nomus azobiga chidamadi. Suddan so‘ng
Jamshid qo‘liga kishan urilib, derazasiz xunuk mashinaga chiqarilayotganda «Bolam!»
deb bir oh urib, hushidan ketganicha o‘ziga kelmadi.
Ikki yil konda ishlagach, aybsiz ekani birdaniga ayon bo‘lib qolib uyiga qaytdi. U tuhmat
azobidan aziyat chekmas edi. Qamoqda odamlarning gap-so‘zlarini eshitaverib dunyo
o‘zi shunaqa ekan, degan xulosaga kelgandi. Jamshid onasining o‘limidan ezilardi.
O‘qishni ham, ishni ham tashlab bir yil bekor yurdi. U otasining bir ish yuzasidan
Mahmud Esonov — Chuvrindi bilan tanishib qolganini, Mahmud orqali Asadbekka arz
etgani oqibatida «oqlanib» chiqqanini bilmas edi. Buni keyinroq Chuvrindi xizmatiga
o‘tganidan keyin bildi. Otasi «o‘g‘limning boshini ikki qilay», deb ko‘p urindi, ammo
Jamshid ko‘nmadi. Oxiri otasining o‘zi uylanib, Jamshid to‘la ozodlikka chiqdi. Uning
istagan yerlarda yotib yurishi shundan.
Jamshid mashinaga chaqqon o‘tirib, motorni o‘t oldirdi. Tepadagi yigitlardan biri
darvozani ochdi-da, ko‘chaga chiqib turdi.
— Akalaringga xabar qildingmi? — dedi Asadbek mashinaga o‘tirgach. — Deputatni
Shaytanat (1-kitob). Tohir Malik
Do'stlaringiz bilan baham: |
