Microsoft Word rizyozus solihiyn ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
171
sotuvchi yoki do‘kondor yoki biror miskinga yo‘liqsalar, ularga salom berardilar». Tufayl 
aytdilar: «Kunlarning birida Abdulloh ibn Umarning oldilariga bordim. Meni o‘zlari bilan 
bozorga ergashtirdilar. U zotga «Bozorda nima qilasiz, baribir oldi-sotdi qilmasangiz, 
narxlarini so‘rab, baholashmasangiz va bozor majlislarida o‘tirmasangiz?» desam, u zot: 
«Sen bilan bu haqda ana bu yerda gaplashamiz», dedilar-da, «Ya abobatn» («ey qorin 
otasi»), dedilar (ya’ni, Tufaylning qorinlari katta bo‘lgani uchun 
shunday atadilar). So‘ng yana: «Biz bu yerga salom sababli, ya’ni yo‘liqqan 
kishilarimizga salom berish uchun kelamiz», dedilar». (Abdulloh ibn Umar (r.a.) 
Rasululloh (s.a.v.) sunnatlarini tiriltirish uchun birortasini qoldirmay mana shunday amal 
qilishda boshqa sahobalardan ajrab turardilar... - tarj.) Imom Molik «Muvatto» 
kitoblarida sahih isnod ila rivoyat qilganlar. 
132-BOB
Salom berishning yo‘l-yo‘rig‘i to‘g‘risida 
Salomni boshlovchi salom berilayotgan kishi bitta bo‘lsa ham ko‘plik olmoshi bilan: 
«Assalomu alaykum», deydi. Alik oluvchi «vov» harfini ziyoda qilib: «Va alaykum 
assalom va rohmatullohi va barokatuhu», deydi. 
849/1. Imron ibn Husayndan (r.a.) rivoyat qilinadi. «Bir kishi Rasulullohning (s.a.v.) 
huzurlariga kelib, «Assalomu alaykum», dedi. Unga javob qaytarib o‘tirdilar-da, o‘nta 
savob, dedilar. So‘ngra boshqa kishi keldi-da, «Assalomu alaykum va rohmatullohi», 
dedi. Unga ham javob qaytarib o‘tirdilar-da, yigirmata savob, dedilar. So‘ngra boshqa bir 
kishi keldi-da, «Assalomu alaykum va rahmatullohu va barokatuhu», dedi. Unga ham 
javob qaytarib, o‘ttizta savob, dedilar». Abu Dovud va Termiziy rivoyatlari. 
850/2. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi: «Rasululloh (s.a.v.) menga: «Jabroil 
(alayhissalom) senga salom aytdi», deganlarida, men ham: «Va alayhissalom va 
rohmatullohi va barokatuhu» («U zotga ham Allohning rahmati, salomi va barakasi 
bo‘lsin»), dedim». Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
Foyda: 
Oisha onamizning fazllari, farishtalarning odamlarga salom yo‘llashi va 
g‘oyibdan salom aytgan kishiga javob qaytarishning shartligi ma’lum bo‘lmoqda. 
851/3. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) biror gap aytsalar, 
eshituvchi uni anglagunicha uch marta qaytarardilar. Agar biror jamoaga borib salom 
bersalar, uch marta salom berardilar. Imom Buxoriy rivoyatlari 
Foyda: 
Agar jamoat ko‘p bo‘lsa shunday qilinadi. 
852/4. Miqdoddan (r.a.) qilingan uzun hadisda keltirilishicha, «Rasulullohga (s.a.v.) 
sutdan bo‘lgan nasibalarini olib qo‘ydik. U zot kechasi kelib, uyqudagilar 
uyg‘onmaydigan va uyg‘oqlar eshitadigan qilib salom berardilar. Mening uyqum 
kelmasdi. Ammo ikki sherigim uxlab bo‘lishgan edi. Shu kuni Rasululloh (s.a.v.) kelib, 
avval qanday salom bersalar, shu tarzda salom berdilar». Imom Muslim rivoyatlari. 
853/5. Asmo binti Yaziddan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) kunlarning birida 
masjidning yonidan o‘tayotganlarida bir necha ayol o‘tirgan edi. Ularga qo‘llari ila ishora 
qilib, salom berdilar. Imom Termiziy rivoyatlari. 
Bu hadisda Rasululloh (s.a.v.) lafz ila ishorani jamladilar. Abu Dovuddan qilingan 
rivoyat mana shu so‘zni quvvatlaydi. 
Foyda: 
Uzoqdagi kishilarga ishora va lafz ila salom aytish joiz. Lekin ishoraning o‘zi 
bilan kifoyalanish makruhdir. Bunday qilishdan boshqa bir hadisda man qilingan. Chunki 
bunday qilish musulmon bo‘lmaganlar odatlaridir. Rasululloh (s.a.v.) fitnadan omonda 
bo‘lganlari uchun ayollarga salom berdilar. Kimda-kim fitnadan omonda bo‘lishga ko‘zi 
yetsa u kishiga ham ayollarga salom berishi joiz. Lekin o‘ziga ishonmasa salom 

---

Riyozus solihiyn. Abu Zakariyo Yahyo ibn Sharaf Navaviy