Microsoft Word педагогика тарихы кейинги вартант

Zahiriddin Muxammad Bobur
(1483-1530) ózbek xalqınıń ullı oyshılı, 
mámleketlik 
ǵ
ayratker, ózbek ádebiyatınıń kórnekli wákili, tariyxshı alım, 
temuriylerdiń áwladı. Indiyada «Ullı mongol imperiyası» dep atal
ǵ
an mámlekettiń 
tiykarın salıwshısı. 
Bobur Andijanda tuwıladı. Atası Omar shayx temuriylar áwladlarınan bolıp, 
sol waqıtlarda Fer
ǵ
ananıń hákimi boladı. Ol sarayda tárbiyalanadı. Omar shayx 
ólgennen keyin 12 jasında Babur taxtqa otıradı. Mámleketti basqarıw isleri menen 
shu
ǵ
ıllanadı. 
Babur basshılıq etken jıllar júdá quramalastırıl
ǵ
an waqıyalar
ǵ
a bay boladı. 
Taxt ushın gúresler háwij aladı. Sonlıqtan Babur mámleketti oraylastırıw hám 
kúshli mámleket dúziw ushın bar kúsh-jigerin ayamaydı. Usı maqsetin ámelge 
asırıw ushın ol Samarqandqa atlanıs jasaydı. 
1498-jılı Samarqandtı iyeleydi. Bul aralıqta Andijanda ózine qarsı
shı
ǵ
ıwshılar Andijandı iyelep aladı. Sonıń ushın, aradan 100 kún ótken soń 
Samarqandtı qaldırıp, ózine qarsı shólkemlestirilgen kóterilislerdi bastırıw ushın 
Andijan
ǵ
a qaytadı. 
Andijandı dushpanlardan qaytarıp alıw ushın kóp kúsh jumsaydı. Aradan 2 jıl 
ótkende 
ǵ
ana Andijandı qaytarıp aladı. Bunnan soń qaytadan kúsh toplap 
Samarqandtı ekinshi mártebe aladı. Lekin usı waqıtta, anı
ǵ
ıra
ǵ
ı 1500-jılı 
Shaybaniyxan kóp kúsh penen bastırıp keledi hám Bobur Samarqandtan ketiwge 
májbúr boladı. 
Babur Samarqandtı qaytarıp alıw ushın o
ǵ
an qayta-qayta atlanıs jasaydı. 
Biraq, nátiyjege erise almaydı. Axırı sońında 1504-jılı óziniń 300 den ziyat áskeri 
menen Qabul
ǵ
a qarap jol aladı. Bul jerde Babur túrk hám afgan qáwimlerin ózine 

---

boysındırıp aladı. Ulıwma al
ǵ
anda Babur hám onıń balası Af
ǵ
anıstandı 1504-
jıldan 1526-jıl
ǵ
a shekem basqaradı. 
Bul dáwirde eldi abadanlastırıw, jas áwladqa tálim hám tárbiya beriw islerine 
ayrıqsha dıqqat awdaradı. 1525-jılı mámleket territoriyasın keńeytiw maqsetinde 
Delige atlanıs jasaydı. 1526-jılı 21-aprelde Indiyanı ózine qaratıp aladı. Bul 
aralıqta Ol Indiya
ǵ
a basqınshı sıpatında kirgeni menen bul jerde abadanlastırıw 
islerin baslap jiberedi. Mádeniyattı, ilimdi rawajlandıradı. 
Indiyanıń qońsı mámleketler menen, Rossiya hám Oraylıq Aziya menen 
baylanısın kúsheytedi. Bul aralıqta 1630-jılı Agrada qaytıs boladı. 
Baburdı pútkil dún’ya
ǵ
a tanıtqan shı
ǵ
arması, onıń «Baburnama»sı boldı. Ol 
tariyxıy-ádebiy shı
ǵ
arma bolıp XV-ásirdiń axırı XV1 ásirdiń 30-jıllarına shekemgi 
quramalı tariyxıy waqıyalardı óz ishine aladı. Bul shı
ǵ
armasında Bul aralıqta 
Maverennaxr, Af
ǵ
anıstan, Xorasan hám Xindistanda
ǵ
ı siyasıy waqıyalarlar
ǵ
a tolıq 
toqtap ótedi. Sonday-aq, taxt ushın bol
ǵ
an gúresler, xalqtıń awhalınıń jamanlasıwı 
hám basqa da waqıyalar sáwlelendiriledi. 
Babur o
ǵ
ada insanpárwar shayır bolıp, insan hám onıń erkin, baxtın jırlaydı, 
miyrim-shápáát haqqında pikirlerin bayanlaydı. Ol bilimlendiriwdi xalıq arasına 
keńnen engiziwge, ilim hám jámiyettiń rawajlanıwı jolında xızmet ettiriwge 
umtıl
ǵ
an adam.