|
Freymning asosiy funksiyasi
2.
Freymning sxematik tarkibi.
Eng oddiy Freym modeli yoki uning qismini to‘liq aks ettiradigan sxemasi 71-
rasmda keltirilgan. Sxema shaklida algoritmik belgi stereotipli bo‘ladi.
FREYM
FUNKSIYASI
Sxemani diagrammalash
Ma’lumotlarni belgilash va saqlash
Mazmunli ma’lumotlarni yig’ish
Tartibga solish va sistemalashtirish
Fikrlash operatsiyasi va
xotira tezligini oshirish
Umumiy xulosa
Freym ko’rinishi
Strukturasi
172
71 – rasm. O‘quv materialini Freym strukturasi.
Bu yerda
,
,
◊
,
- fizik kattaliklarning belgilanishi.
72 – rasm. Tushuncha va qonunlarning Freym strukturasi
;
73 – rasm. Fizik tushunchalarni fizik kattaliklarning ko‘paytiruvchi sifatida
a)
- Fizik qiymatlar,
,
◊
va
- larning ko‘paytmasiga teng.
b) Fizik tushunchaning ma’nosi:
=
, bunda
=1 va
◊
=1.
Tushuncha
Fizik birliklar
qanday keltirib
chiqarish
(
impuls
-
p m
,
Magnit
oqim
cos
B S
boshqa
)
Qonun va
qonuniyatlar
To'g'ridan-to'g'ri
va teskari
proportsional
bog'liqliklar
(
Kulon qonuni
–
1
2
2
q q
F
k
r
boshq
.)
Tushinchala
Fizik birliklar
munosabatlar (
zichlik
–
m
V
,
potensial
–
C
q
va boshq
.)
Qonun va
qonuniyatlar:
to'g'ridan-to'g'ri
proportsional
bog'liqliklar
(
Q c m t
,
2
Q I R t
va
boshq
.)
«Rasmiy qonunlar» qonuniyatlar
«Rasmiy qonunlar» qonuniyatlar
O’QUV MATERIALLAR
PARAGRAF, BO`LIM,
SAHIFA
Qonunlar
Tushunchalar
Hodisalar,
jarayonlar
«Rasmiy
qonunlar»
qonuniyatlar
«Norasmiy qonunlar»
qonuniyatlar
(energiyaning
saqlanish va aylanish
qonuni va boshqalar)
«Norasmiy»
tushunchalar
(temperatura, massa,
energiya, elektr toki
va boshqalar)
«Rasmiy»
tushunchalar
Qonunlarning
amalda qo’llanishi
Jihozlar va qurilmalar
Hodisalar va jarayonlarni
o'rganish usullari
Postulatlar,
gipotezalar
173
c) O‘lchamligi
: [
]=[
]
.
[
]
.
[
◊
].
d) o‘lchov birligi
: 1[
]=1[
]
.
1[
]
.
1[
◊
].
74 – rasm. Fizikaviy tushunchalar fizik kattaliklarning nisbati sifatida.
a) Karkas
№
1 ifodalanishi:
- Fizik qiymatning tengligi bo‘lib,
ning
ga
nisbati bilan aniqlanadi.
b) Karkas
№
2 fizikaviy ma’no va tushuncha, ta’riflar:
- fizik qiymat
ga
teng, agar
=1 bo‘lsa.
c) O‘lchamligi
d) O‘lchov birligi
Misollar
3. Tushunishni o‘rganish uchun Freymli sxematik fizik yordam
tushunchalarni shakllantirish.
a) Karkas
№
1 ifodalanishi: - Fizik qiymat ning ga nisbati bilan
aniqlanadi.
b) Karkas
№
2 fizikaviy ma’nosi: - fizik qiymat ga teng, agar =1 bo‘lsa.
Misollar
Foydali ish koeffitsienti
.
.
. . .
foyd
umum
A
F I K
A
Qaytish koeffitsienti
0
f
W
K
W
4. Qonunlar va qonuniyatlar.
To‘g‘ri proporsionallik bog‘liqlik
174
Proporsionallik belgisidan
tenglik belgisiga o‘tish
Proporsionallik belgisidan tenglik belgisiga o‘tish
Bu yerda:
= doimiylik (proporsionallik koeffitsienti)
Sxema bilan ishlash
a) Struktura ifodasi
to‘g‘ri proporsional:
(
,
,
◊
) .
b) Proporsional fizik koeffitsientning mazmuni:
- Fizik qiymat, son jihatdan
ga teng, agar
=1 (
,
,
◊
=1) .
c) - nimalarga bog‘liq?
Bog‘liqligi:
,
, | - bog‘liqligi: muhit, forma, o‘lcham, koeffitsient.
d) doimiy proporsionallik o‘lchamligi: [ ]=[
]/[
][
][
◊
]
misol:
Q c m
t
9. To‘g‘ri va teskari proporsional bog‘lanish.
To‘g‘ri
Teskari
Bu yerda
- doimiylik proporsionallik koeffitsienti.
Sxema bilan ishlash:
175
a) ta’rifni tuzish:
- to‘g‘ri proporsional
ga, teskari proporsional
ga.
b) proporsionallik koeffitsientining fizik ma’nosi:
- son jihatdan
ga teng, agar
=1 va
=1 bo‘lsa.
c) Proporsionallik koeffitsientining o‘lchamliligi:
[ ]=[
]
.
[
]/[
]
Misol:
2
11
2
6.67 10
,
N m
G F
kg
agar
1
2
1
m
m
kg,
1
R
bo‘lsa.
§ 3.4. Fizikani o‘qitishda tanqidiy fikrlash metodini qo‘llash.
Hozirgi paytda ta’lim-tarbiya sohasi asosida rivojlanib borayotgan
innovatsion texnologiyalardan biri-bu tanqidiy fikrlashdir.
Tanqidiy fikrlash shaxsga yo‘naltirilgan texnologiyaning tarkibiy qismi
bo‘lib, bo‘lg‘usi mutaxassislarning kompetentligini shakllantirishda muhim rol
o‘ynaydi.
Tanqidiy fikrlash orqali kompetentli mutaxassislar tayyorlashdagi o‘rni
adabiyotlarda atroflicha yoritilgan. Shular asosida biz tanqidiy fikrlashga
quyidagicha yondoshamiz
1
.
Tanqidiy fikrlash - axborotlarni o‘zlashtirishdan boshlanadigan va xulosa
chiqarish bilan tugallanadigan murakkab o‘ylash jarayoni bo‘lib, tanqidiy fikrlash-
bilish faoliyatining yuqori darajasi sifatida talabalarda matn bilan ishlash
ko‘nikmasini rivojlantirishga, og‘zaki va yozma nutqni egallashga, mazkur matn
1
1
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Шавкат
Мирзиёевнинг
«
Танқидий
таҳлил
,
қатъий
тартиб
-
интизом
ва
шахсий
жавобгарлик
–
ҳар
бир
раҳбар
фаолиятининг
кундалик
қоидаси
бўлиши
керак
» 2017
й
.
176
bo‘yicha guruhdoshlari bilan birgalikda harakatda bo‘lishiga qaratilgan pedagogik
o‘quv jarayondir.
Shuningdek, tanqidiy fikrlash texnologiyasini rivojlantirish orqali
o‘quvchilarning aktiv faoliyatini tashkil qilishga ularning shaxsiy va metapredmet
natijalariga erishishga yordam beradi
2
.
Bu texnologiya o‘quvchi (talaba) ga kuzatish, taqqoslash bog‘lanishlarni
aniqlash, sinflarga bo‘lish, umumlashtirish mantiqiy fikrlashni bilish, tekstlarni
struktura bo‘yicha joylashtirishga yordam beradi.
Bu texnologiyani “O‘zgaruvchan elektr toki” mavzusiga qullashni qarab
chiqamiz;
Do'stlaringiz bilan baham: |
