Microsoft Word O'quv qo'llanma

§1.8. Zamonaviy fizika va astronomiyaning asosiy yo‘nalishlari hamda uning 
innovatsion taraqqiyotni rivojlantirishdagi o‘rni. 
Mamlakatimizda qabul qilingan kadrlar tayyorlash Milliy dasturi va 
«O‘zbekistonni yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi» 
mutaxassislar tayyorlashni jahon andozasi darajasiga ko‘tarish vazifasini qo‘ydi. 
Bunday mutaxassislarni tayyorlash maktabgacha ta’lim muassasalari, umumiy o‘rta 
ta’lim maktabi, akademik litsey va kasb-hunar kollejlaridan boshlanadi. 
Respublikamizda keyingi vaqtlarda juda ko‘p sonli fizika – matematika 
yo‘nalishidagi yangi tipdagi oliy o‘quv yurtlari, xalqaro oliy ta’lim 
muassasalarining filiallari faoliyat ko‘rsatmoqda. Umumiy o‘rta ta’lim maktabi 
o‘quvchilariga, akademik litsey va Oliy o‘quv yurtlari talabalari magistrantlari va 
o‘qituvchilariga fizikaning XXI asrdagi muammolari haqida tushuncha berish, XXI 

---

77
asr fizikasining asosiy yo‘nalishlari va uning qo‘llanilishi bilan tanishtirish 
maqsadga muvofiq bo‘lar edi deb hisoblaymiz.
Bu sohadagi ma’lumotlar Nobel mukofoti sovrindorlari hamda taniqli olimlar 
ilmiy asarlarida ham keltirilgan. Mazkur maqolalarda yaqin o‘n-yigirma yillarda 
fizika fani taraqqiyotining istiqbollari ko‘rsatib berilgan bo‘lib, zamonaviy 
fizikaning eng muhim muammolari va fizikaning boshqa fanlarda qo‘llanish 
sohalari haqida so‘z boradi. Bu ma’lumotlar talaba va o‘quvchilarning dunyo 
qarashini shakllanishida jumladan, al-Xorazmiy, Ulug‘bek, Temurbeklar va 
Prezident maktablari tashkil qilinishida muhim rol o‘ynaydi. 
1.
 
Boshqariluvchi termoyadro sintezi. 
Yengil yadro sinteziga 
asoslangan termoyadro reaksiyalarini olish perespektiv jihatdan muhimligi 
hammaga ma’lum. Muammo 
14
10
2



n
sm
-3
s tenglik bajariluvchi reaktor 
qurishdadir. Bu yerda 
n
- plazmadagi yadrolar konsentratsiyasi, 

- plazmani 
T

10
8
K temperaturada ushlab turish uchun ketadigan xarakteristik vaqt. 
Reaktorning eng istiqboli bu toroidal magnitli TOKAMAKdir. AQSH, Yaponiya, 
Rossiya va bir qator Yevropa davlatlari birgalikda bu tipdagi birinchi reaktorni 
yaqin yillarda ishga tushurishni rejalashtirmoqda va haqiqatan ham undan elektr 
energiyasi olish mumkin bo‘ladi. Asosiy qiyinchilik reaktorning kuchli neytron 
oqimlariga hamda 

10
8
K gacha temperaturaga bardosh beruvchi birinchi to‘siq-
devorini yaratishdadir. 2019 yil davlatimizda atom elektrostansiyasi qurish 
bo‘yicha loyihalarni o‘rganish boshlab yuborildi.