Microsoft Word O'quv qo'llanma

94 – rasm. Blum taksonomiyasi. Sintez darajasi.
 
Masalan:
 
Beshinchi darajadagi 
o‘quv maqsadlari 
taksonomiyasi
 
Fe’l
 
Nima ustida 
ishlanmoqda
 
Sintez
Yaxlit 
kompleksdan 
abstraktli 
bog‘lanishlarni 
ajratib olish
Ishlab chiqish, rivoj-
lantirish, kombinirlash, 
tashkil qilish, sintez 
qilish, tasniflash, isbot 
qilish, rivojlantirish, 
shakl-lantirish, 
o‘zgartirish
Fenomenlar, takso-
nomiya, konsepsiyalar, 
sxemalar, nazariyalar, 
munosabatlar, abstr-
aksiyalar, umumlash-
malar, gipotezalar, 
kashfiyotlar.
Guruhda ishlash qoidalarini shakllantiring
Oltinchi daraja – baholash.
Bu daraja u yoki bu materialning qiymatini 
baholay
olish ko‘nikmasini bildiradi. Ta’lim oluvchining xulosalari ichki ( struktu-
raviy, mantiqiy) va tashqi (ko‘zlangan maqsadga mosligi) kriteriyalarga 
asoslanishi zarur.

---

232
95 – rasm. Blum taksonomiyasi. Baholash darajasi 
Masalan:
 
oltinchi darajadagi o‘quv 
maqsadlari taksonomiyasi
 
Fe’l
 
Nima ustida 
ishlanmoqda
 
Baholash
Baholash 
kriteriyalarini 
ishlab chiqish
Fikrlash, argumentlash,
moslashtirish, taqqos-
lash, standartlash,
baholash
Maqsadlar, vositalar,
effektivlik, iqtisod,
foydalilik, alternativa,
harakat rejasi, standartlar,
nazariyalar, umumlashgan
hisobotlar, taqdimotlar 
Kouching-mashg‘ulotni baholash kriteriyasi rejasini shakllantiring
Kriteriyalar ta’lim oluvchi tomonidan yoki tashqaridan belgilanishi mumkin. 
Ta’lim oluvchi materialning mantiqiy tuzilishini baholaydi (ta’kidlarni, badiiy 
asarlarni, tadqiqot ma’lumotlarini) . 
Xulosalarning mavjud ma’lumotlarga, faoliyatning u yoki bu maxsulotini, ichki 
kriteriyalar asosida mosligini baholaydi (93 – rasm) .

---

233
Blum taksonomiyasi zamonaviy darsni loyihlash imkonini beradi. Hozirda 
Blum taksonomiyasi asosida o‘rta va oliy ta’limda o‘tiladigan fanlardan ta’lim 
maqsadlarini loyihalashda keng qo‘llash bo‘yicha ko‘plab tadqiqotlar olib 
borilmoqda. Blum taksonomiyasini ayniqsa tibbiyot fanlariga loyihalash juda 
effektiv bo‘lib, qo‘llash va tahlil kategoriyalari bo‘yicha yuqori ko‘rsatkichga ega 
bo‘lgan. Bunda yodda tutish kerakki, zamonaviy dars bugungi kunning bitiruvchiga 
qo‘yadigan kompetensiyalariga mosligi bilan xarakterlanishi lozim.
Yodda tutish lozimki: 
DARS MAQSADI – darsda yagona va yaxlitdir;
DARS MAQSADI – yaqqol shakllangan bo‘lishi lozim;
DARS MAQSADI – o‘quv mashg‘ulotiga ajratilgan vaqt mobaynida erishilishi 
lozim; 
DARS MAQSADI – barcha o‘quvchilar uchun tushunarli bo‘lishi lozim; 
DARS MAQSADI – real va bajara oladigan bo‘lishi lozim;
DARS MAQSADI – kvalimetrik (o‘lchanadigan) va vizuallashtirilgan bo‘lishi 
lozim.