Microsoft Word navoiy xamsatul mutahayyirin lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
20
Hikoyati gila va shikoyat binobar on voqe’ shud, ki eshon az ruq’ai in faqir tasavvur kardaand va 
dar taxti taqrir va tahrir ovardaand va illo masnaviy: 
N-oyad az tu chunon muomilae, 
Ki kasero rasad az on gilae, 
Nest az tu ba juz gila gila chand 
Z-on ki lutfi tuash zi beh bikand. 
Haqqi subhona hamvora dar nazari ofati xudashon dorad, va ba ofati nazari bexudashon nigah 
dorad. Vassalom
93
. 
* * * 
Bir kun ul Hazrat xizmatida erdim va har nav’ nazmdin so‘z o‘tar erdi. So‘z asnosida Mir Husrav 
(alayhar-rahma)
94
ning «Dar’yoi abror» otlig‘ qasidasi mazkur bo‘ldi. Bu faqir go‘yo aning ta’rifida 
mubolag‘a qildim va muhiq erdim. Nevchunkim, Mir Xusravdek kishidin mundoq mashhurdurkim, 
demish bo‘lg‘aykim: «Agar aflok havodisi va ro‘zgor navoibidin mening borcha nazmim zamona 
sahifasidin mahv bo‘lsa va bu qasidam qolsa menga basdur, nevchunkim, har kishi ani o‘qusa 
bilurkim, nazm mulkida mening tasarruf va iqtidorim ne martabada erkandur». Ammo necha dog‘i 
mundoq bo‘lsa, bu faqirdin ul Hazrat majlislarida ta’rifda ifrot munosib ermas erdi. Ul Hazrat hech 
nima demadilar, to majlis tarqadi. 
Hamul uchurda podshoh Marv qishlog‘ig‘a ozim bo‘ldilar. Ittifoqo, necha kundin so‘ngra azimat 
bo‘ldi: Faqir ul Hazratdin ijozat tilay xizmatlarig‘a bordim. Istijozadin so‘ngra fotiha o‘qub, ruxsat 
berdilar. Dag‘i qo‘yunlaridin bir juz chiqorib, faqirg‘a inoyat qildilar. Olib ochtim, ersa «Dar’yoi 
abror» javobi «Lujjat ul-asror»
95
erdiki, hamul kunlarda aytib erdilar. Har kishi o‘qusa bilurki, 
«Dar’yoi abror»din yakdastroq va ranginroq. Niyozmandliq qilib, quloq tutub, otlanib, manzilg‘a 
tavajjuh qildim va manzil to‘qquz rabot erdi. Ot ustida qasidani o‘qub, xushholliq bila borurda 
xayolg‘a «Tuhfat ul-afkor»
96
qasidasining matlai keldi. Manzilg‘a tushgandin so‘ngra bitib bir bekdin 
ul Hazrat xizmatlarig‘a yiborildikim, agar tugaturga loyiq bo‘lsa va ishorat bo‘lsa, mashg‘ulluq qilayin, 
yo‘q ersa xayr. 
Ul Hizrat ruq’alarida ta’riflar qilib, mubolag‘alar aytib erdilarkim, «albatta tugatsun», deb. 
Faqir Marvg‘a borguncha ani ul Hazrat otig‘a tugattim va Marvdin ul Hazrat xizmatlarig‘a bitib 
yiborildi. «Dar’yoi abror» matlai budurkim: 
93
Ma’nolar bilan to‘la bo‘lgan sharofatli sahifa, nozik so‘zlar bilan toshqin go‘zal iboralar yaqin bo‘lgan uzoqlarni va uzoqdagi 
yaqinlarni huzur bilan sharaflantirdi. Har satrining shaklidan bahra yuz berdi va har harfining aksidan shodlik toblandi. Shukuhi 
shavkatidan shukr va maqtov g‘unchalari yetishtirdi va gina tikanidan madhiya va duo gullari ochdi. 
She’r: 
Agar sening lutfing tikanzorlarga yetishsa, 
Tikanzor bahoristonga aylanadi. 
Gina va shikoyat hikoyasi shuning uchun ham voqe’ bo‘ldiki, o‘zlari (ya’ni Jomiy) kaminaning (ya’ni, Navoiyning) maktubidan 
shunday narsa borligini tasavvur qilganlar va (maqsadni) og‘zaki anglatish va yozma bayon qilishda ham keltirganlar. Holbuki: 
Sendan shunday muomala bo‘la olmaski, 
Biror kimsaga undan gina yetishsin, 
Sendan ginadan bo‘lak hech qanchalik gina yo‘q, 
Chunki lutfing uni tubidan uzdi. 
Maqtalgan haq bir yo‘la yaxshilar sihatini nazarda tutsin va yomonlar nazari ofatidan saqlasin! Tamom. 
94
a.: unga olloh rahmati bo‘lsin!
«Daryoyi abror» (Pok kishilar daryosi) – Amir Xusrav Dehlaviyning falsafiy qasidasi. 
95
«Lujjat ul-asror» (Sirlar daryosining chuqur joyi) – Jomiyning «Daryoyi abror» javobida yozgan qasidasi. 
96
«Tuhfat ul-afkor» (Fikrlar tuhfasi) – Navoiyning Xusrav Dehlaviy va Jomiy qasidalariga javob tarzida yozgan qasidasi. 

---

Alisher Navoiy. Holoti Sayyid Hasan Ardasher